Glaceren

Glaceer mediums diverse merken

Traditionele olieverfschilderijen begonnen vaak met een monochromatische versie van het afgewerkte stuk. Monochromatische kleuren zijn diverse tinten van dezelfde kleur. Wanneer deze versie goed opgedroogd was begon de schilder lagen glacis toe te voegen in verschillende kleuren, waarbij hij elke laag liet drogen voordat hij de volgende aanbracht. Deze kunst van het glaceren, onder andere ook door Johannes Vermeer gebruikt, verschafte de schilder meer controle over de ontwikkeling van zijn schilderij en de kleuren.

Onderschildering voor glaceren
Monochromatische onderschildering door Gré Dijkhuis

Wat is glaceren?

Dit is om het simpel te zeggen, het aanbrengen van een transparant laagje verf over een dekkende verflaag die goed is opgedroogd. Het kan worden vergeleken met een gekleurde gel over een foto. Echter terwijl het eenvoudig lijkt, is glaceren iedere keer weer een uitdaging.

Glacis kan als kleur over een onderschildering worden aangebracht, maar kan ook gebruikt worden om kleuren op het doek te mengen door transparante kleuren over elkaar heen te zetten. Voorbeeld: blauw glacis over geel zal groen opleveren. Glaceren kan alleen met transparante en semi-transparante kleuren. Dit wordt aangegeven op de verpakking.

Waarom glaceren

Glaceren is een techniek waarmee je heel veel diepte, ja zelfs driedimensionaliteit kunt suggereren. Daarnaast verkrijg je heel diepe kleuren die lijken te leven. Dit laatste effect komt omdat licht door het glacis heen kan schijnen en weerkaatst op de onderliggende kleuren. Zo lijkt een geglaceerd schilderij van kleur te veranderen als je het vanuit verschillende standpunten en belichting bekijkt.

Hoe werkt glaceertechniek?

Eerst moet je de verf die wordt gebruikt voor het glaceren met precies de juiste hoeveelheid standolie en/of terpentijn of glaceermedium verdunnen. Daarbij moet je precies uittesten hoe dun het glacis moet zijn. Dit zal per kleur verschillend zijn, omdat iedere kleur een andere sterkte heeft. Daarnaast zijn sommige kleuren van zichzelf al transparant, terwijl andere kleuren van zichzelf sterk dekkend zijn. Met dekkende kleuren kun je niet glaceren.

Het toepassen van een te dikke laag kan de kleur of schaduw sterk veranderen, zodat je een ongewenst effect op je doek krijgt. Vaak zelfs in die mate dat je weer een laag moet verwijderen. Het is dus sterk wikken en wegen. Het beste is dan ook met een soort van parallel doek te werken om de dikte en het effect van het mengsel te testen. Teveel verf toevoegen aan het glaceermengsel zal ook de doorzichtigheid van het glazuur verminderen, afhankelijk van je kleurkeuzes.

Het geheim van succesvol glaceren

Het geheim van glaceren met succes, is geduld. Je hebt veel geduld nodig om je kleuren en tinten langzaam op te bouwen. Om goed te glaceren is er echt geen andere manierdan er ruim de tijd voor nemen. Laag voor laag. De verf moet zeer dun gehouden worden, ook al heb je soms het idee dat de verf zo dun is dat ze geen effect heeft. De eerste of tweede laag, en misschien zelfs de derde kan zo lijken, dat er geen of te weinig effect is.

Maar de sleutel tot succes is laag voor laag blijven bouwen tot je een verschil begint te merken. Aantallen van tien tot twintig glaceerlagen zijn geen uitzondering. Bij het aanbrengen van meerdere lagen over elkaar moet je ook rekening houden met het mager naar vet principe. Met terpentijn of terpentine maak je verf magerder. Met olie maak je de verf vetter. Meng je glacis nooit met wit, want daardoor verdwijnt de transparantie van je glacis. Witte verf maakt transparante verf dekkend.

Glacis laat zich niet opjagen

Zoals ik al zei, geduld is de sleutel voor succesvol glaceren. Wil jij direct resultaat zien, breng je de lagen te dik aan, of voeg je teveel verf toe aan het mengsel, dan zal glaceren een frustrerende bezigheid worden, zonder voldoening. Het zal je pas goed lukken zodra je rustig en geduldig wordt en leert te genieten van het proces, in plaats van het eindresultaat. Gebruik vele extreem dunne, en op het eerste gezicht, schijnbaar ineffectieve glacislagen. Op het einde wordt je geduld beloond. En op een prachtige manier ook!

35 gedachten over “Glaceren

  1. Hey Alex,
    Inderdaad een interessant item (glaceren met olieverf)
    Als je nog geen ervaring heb met glaceren,moet je toch voorzichtig eerst een proefstukje uitproberen,(welke kleur,kwast,viscositeit enz)
    Bij mijn laatste portrait (donkere africaanse huidskleur vond ik dit enigszins toch te licht van kleur.Dus met ultramarijn geglaceerd,wat resulteerde in veel te donkere kleur.Vraag kan ik met zinkwit glaceren dit weer enigszins herstellen,?
    Glaceren met asphalt ? wat voor kleur is dit Leo?,.
    met vr gr Theo

    1. Hoi Theo,
      Ja, bij glaceren is het, zeker wanneer je hier nog geen ervaring mee hebt, heel belangrijk om naast je werk met een proefdoekje te werken.
      Je kunt zo vooraf zien wat het effect van een glaceerlaag zal zijn.
      Daarnaast kun je aan het proefdoekje redelijk onvoorzichtig voelen of een glaceerlaag al droog genoeg is voor een volgende sessie.
      Ook als je wel veel ervaring hebt, is een proefdoekje naast je werk aan te raden.
      Met wit kun je niet glaceren, omdat dit iedere transparante verf dekkend maakt.
      Meng daarom glaceerverf ook nooit door met wit, want dan verlies je het doorschijnende effect.
      Voor bijvoorbeeld het schilderen van glaswerk, kun je wit wel doormengen met veel olie of medium, maar het is geen glaceerlaag en zal niet doorschijnend zijn, in de zin van dat er licht doorheen kan breken.
      Licht dat onder de glaceerlagen weerkaatst op de onderliggende kleuren, is juist wat glaceren zo’n bijzonder effect meegeeft.
      Hieronder nog even de kleur Asphalt

      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  2. Graag uitleg over glacis. Als je meerdere lagen glacis wilt wat is de verhouding standolie/terpentine?????? Moet toch vet over mager???? Dus graag daar info over

    1. Hoi Joanna,
      als je heel dunne laagjes aanbrengt is vet over mager niet nodig.
      De verhoudingen is een kwestie van proberen wat voor jou het beste werkt.
      Over het algemeen geldt bij glaceren dat je het beste in vele zeer dunne laagjes werkt, dus niet al te snel resultaat verlangt. Flink verdunnen met terpentine kan dus zeker geen kwaad.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

    1. Hoi Joanna,
      De standolie geeft het glaceer-effect. De terpentijn zorgt voor verdunning.
      De verhouding is aan jouzelf.
      Voor het beste effect werk je in vele zeer verdunde lagen. Twintig zeer dunnen laagjes is heel gewoon.
      Glaceren is een kwestie van geduld.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  3. graag uw mening.
    Ik schilder grote doeken en graag met olieverf (Olive Black) maar dit is vrij kostbaar.
    Heeft u een alternatief door bijv. acrylverf te mengen met een olie?
    Of missch. een tip om goedkoop aan Olive zwarte olieverf te kopen?

    1. Hoi Elle,
      acrylverf kun je niet mengen met olieverf.
      Misschien is zelf Olive black mengen met olieverf goedkoper.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  4. Ik vind het een prachtige techniek. Zelf schilder ik met aquarel. Is er iets dergelijks mogelijk met aquarelverf??

    1. Hoi Marie Anne,
      ik denk dat aquarel wel erg veel verschilt van olieverf.
      Wat wel geschikt voor jou zal zijn is de kleurenmengcursus.
      Deze is gemaakt voor alle verfsoorten.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  5. Rembrandt was hier een meester in ,ik doe het ook met zelf gemaakte standolie .Resultaat verzekerd maar je moet geduld hebben,ik meng op een wit bord

    1. Hoi Ria,
      De verf moet niet alleen heel erg dun zijn, maar vooral transparant.
      Sommige verftubes bevatten kleuren die van zichzelf transparant zijn en dus geschikt om mee te glaceren (staat bij goede verf op de tube).
      Sommige kleuren zijn dekkend en niet geschikt om mee te glaceren.
      Semi-dekkende kleuren kun je met wat toevoegingen wel gebruiken.
      Om semi-dekkende kleuren glacerend te maken moet je ze vermengen met glaceermedium.
      Daarnaast kun je je verf flink verdunnen met terpentine.
      De verhouding is een kwestie van uitproberen omdat iedere kleur anders zal reageren (Maak proefstukjes).
      Verder moet je glaceren zien als een geduldwerkje.
      Glaceren doe je soms wel in 20-30 kleine laagjes. Ieder laagje moet afzonderlijk droog zijn voordat je verder kunt.
      Maak niet de fout om op te willen schieten.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  6. Ik heb heel veel geduld…dus wil graag glaceren gaan proberen.. Stel dat je wel wit nodig hebt, en wit als eerste wordt opgebracht. Kan je dan later glaceren (bv met transparant blauw) om een schaduw effect te krijgen op de achtergrond?

    1. Ja Els,
      met wit kun je niet glaceren maar over wit heen kun je natuurlijk wel glaceren.
      Succes,
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  7. Goedemiddag,
    Gisteren heb ik een glaceer laagje aangebracht op een bloemblad om schaduw aan te brengen.Ik heb de olieverf verdund met een schildersmedium. Het resultaat was goed alleen
    het stukje wat geglaceerd is glimt bij een bepaalde lichtval.
    Mijn vraag is blijft die plek daar nu altijd glimmend of droog dat nog op.
    Hartelijke groet.
    Cees

    1. Hoi Cees,
      Als je de rest van je verft niet hebt vermengd met medium, dan kan dit zeker verschil in glans opleveren.
      Maar het is nog erg vers, dus ik zou een paar dagen wachten.
      Als het blijft glimmen dan kun je het oplossen door alles glimmend te maken met retoucheervernis of een heel dun laagje lijnzadolie (opbrengen en uitpoetsen met een niet pluizende doek).

    1. Hoi Ineke,
      Dat is wel het meest eenvoudig, maar in de schilderkunst is natuurlijk niets verplicht.
      Het doel van glaceren is een kleur langzaam aan te passen naar je wensen. Het is ook een beetje zoeken naar de juiste kleur, dus je kunt tijdens het proces natuurlijk je kleur best wat aanpassen. Helemaal overschakelen naar een totaal andere kleur is niet gebruikelijk, maar wie houdt je tegen om het toch te proberen?
      Ontdekkingen doe je alleen maar door van de bekende paden af te wijken.

  8. Ik ben sinds kort bezig met Cobra. Omdat er na glaceren van sommige delen niet-geglaceerde delen dof afstaken heb ik alles maar met het Glacis medium voor Cobra bestreken. Het geheel glimt nu hinderlijk. Is daaraan nog wat te doen? Volgens mij is dat medium veel te vet.

    1. Hoi Riet,
      onmogelijk om je daar antwoord op te geven zonder voorbeeld.
      mijn beste advies zou zijn: maak even een paar proefstukjes zodat je het gewoon kunt uitproberen.

  9. Hoe kan ik het beste glaceren als ik een icoon schilder in de tempera techniek? Hoe is de verhouding en moet ik de ei-tempera verdunnen met water en héél weinig kleurpigment gebruiken? Ik kan hier niets over vinden en zoek al heel lang.

  10. Als je een schilderij begint is dit meestal met terpentijnolie houd de olieverf mager .Bij de 2de fase gebruik ik standolie ,je kan dan nat in nat werken en de olieverf droogt minder uit.Nu bij het claseren terug naar terpentijnolie gaan lijkr mij toch onmogelijk .Omdat je als het ware de olieverf terug opwekt om vlugger tedrogen ,ook gaat de onderste laag in standolie lijden to de terpentijnolie glaci laag .Graag je bedenkingen aub Mvg

    1. Hoi Maurits,
      ik denk dat je het artikel nog een keer moet lezen. Er staat duidelijk dat je rekening moet houden met vet over mager als je in dat systeem werkt.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  11. Ik vraag me af hoe zit het met een retoucheervernis in het glaceerproces… kan je dit gebruiken als hulpmiddel om eerder met de volgende glaceerlaag te kunnen beginnen of gaat t glaceereffect dan verloren…..
    Complimenten voor de mooie informatieve site btw

    1. Hoi Annelies,
      alles wat je zal gebruiken om het glaceer proces te versnellen zal tegen je weken. Het is een eindeloos geduldwerkje en het moet je liggen.
      Retoucheervernis is overigens een eind stap en geen tussenstap.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

      1. Hallo, ik heb grijze bergen in olieverf zonder glacering geschilderd waar hier en daar groene planten op groeien.
        Nu wil ik grijs en groen meer met elkaar laten verbinden.
        En hoe lang moet de onder schildering drogen voordat ik verder kan werken.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *