Het opbouwen van je schilderij in de juiste volgorde

Het kan vaak verleidelijk zijn om met fijne penselen allereerst wat details in je schilderij aan te brengen. Of om te beginnen met de meest in het oog springende onderwerpen. Ik wil je aanraden om daarmee te wachten. Bouw je schilderij op door te beginnen met grote kwasten en kies daarna steeds kleinere kwasten en penselen

Vooral bij bijvoorbeeld het schilderen van een portret kan het heel verleidelijk zijn om als eerste te beginnen met bijvoorbeeld de ogen. Met het aanbrengen van enkele eerste details lijkt alsof je direct grip krijgt op je schilderij. Maar in werkelijkheid brengt dit direct beperkingen met zich mee.

Zonder achtergrond is de plek en de impact van je hoofdonderwerpen veel minder goed te bepalen. Heel vaak kunnen schilderijen die mislukt lijken, enorm verbeterd worden door een andere achtergrond toe te passen. Natuurlijk is een achtergrond om je hoofdonderwerpen heen schilderen lastiger dan andersom. Verstandig dus om dit te vermijden.

Wat er gebeurt als je begint met de details, is dat de omliggende factoren en de achtergrond vaak niet meer aan bod komen.  Of dat ze moeilijk om de details heen te schilderen zijn. Je kunt het zien alsof je eerst vissen in een aquarium stopt, dan zand, stenen, en waterplanten en als laatste pas het water. Je kunt het opbouwen van een schilderij goed vergelijken met het vullen van een aquarium. Zeker als je bedenkt dat bij het schilderen de meest logische volgorde is om van achtergrond naar voorgrond te schilderen.

Begin met je achtergrond

Zie de achtergrond en de omliggende factoren als de etalage waarin je je hoofdonderwerpen tot hun recht laat komen. Pas als de etalage klaar is wordt het tijd om de hoofonderwerpen te plaatsen.

Planeren olieverf op doek
Ik ben hier begonnen met de lucht en het water, toen de bergen en bomen, en als laatste pas de zeilboot en de zwanen .

Als je vanaf een voorbeeld of een voorschets werkt, is het aan te raden om vooraf wat te expirimenteren met verschillende achtergronden en kleuren. De achtergrond werkt in hoge mate mee om de hoofdonderpwerpen nog beter uit te laten komen. Nadat je de inpact van verschillende achtergronden hebt bekeken, maak je een keus en begin je met het schilderen van je achtergrond.

Gebruik eerst je grootste kwasten

Het is een goede gewoonte om je schilderij te beginnen met de grootste kwast die je vinden kunt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een kwast van 5 á 6 cm breed, maar nog grote mag ook. Begin met grote streken en forse bewegingen, zonder hier al te veel over na te denken.

Door wat sneller te schilderen schakel je je gedachten als het ware een beetje uit. Je leert veel meer om te aanschouwen wat er gebeurt in plaats van te regiseren. Hierdoor ben je niet meer zo zeer bezig met wat je handen precies doen en krijg je meer tijd om te beleven wat er gebeurt.

Het klinkt misschien wat vreemd, maar snel schilderen en je gedachten uitschakelen zal er voor zorgen dat je juist meer grip krijgt op je schilderij. Ik denk dat dit komt omdat je geest de tijd krijgt om zich te ontspannen, waardoor je het geheel van het schilderij beter overziet.

Van groot en ruw naar klein en fijn

Kies na de grootste kwast aflopend steeds kleinere kwasten en eindig met je kleinste penseel voor de details. Door deze methode begint je schilderij vanzelf met de meest grove en minst scherpe details en worden alle navolgende details steeds scherper en preciezer. Hierdoor ontstaat ook helemaal vanzelf het optisch perspectief dat de indruk geeft van driedimensionaliteit.

Penselen van verschillende dikte

Door op de achtergrond je kleuren door te mengen met grijzen en op de voorgrond je kleuren meer verzadigd te laten, zal dit optisch perspectief nog meer versterkt worden, wat de diepte in je schilderij nog beter zal benadrukken.

Pas helemaal aan het einde ga je je richten op de kleine details en highlights met je kleine penseeltjes. Als je op de hierboven beschreven manier schildert, zul je zien dat je schilderij letterlijk beter uit de verf komt.

25 gedachten over “Het opbouwen van je schilderij in de juiste volgorde

  1. Je hebt helemaal gelijk.Ik maak de achtergrond vaak met een doekje I.p.l.van een kwast,werkt vlugger en later kun je dan nog een correctie doen. Veel succes!!

    1. Hoi Roos,
      Nee hoor dit is niet nodig.
      Een onderschildering kan een keus zijn en is een manier om de kleuren van de overschildering beter tot hun recht te laten komen.
      Vaak wordt een onderschildering gedaan in complementaire kleuren. Dus bijvoorbeeld groene onderschildering onder rode overschildering.
      Maar een onderschildering is zeker niet noodzakelijk.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  2. Uitleg en tips zijn erg nuttig, en is zo ook met begrijpbare taal beschreven. Wat soort kwast/penseel gebruiken is voor mij nog wel een struikelblok.

  3. Geachte meneer Alex Mooyman,
    Per ongeluk heb ik in mijn ijver een retoucheervernis over een oliedoek gebruikt.
    Kan daaroverheen een laagje normale schilderijvernis, vooral omdat de retoucheervernis ook nog eens behoorlijk en lelijk glimmend is.
    Met vriendelijke groet
    Marie-Louise

    1. Hoi Marie-Louise,
      Mijn advies: verwijder je vernislaag met terpentine. dat kan ook nadat deze is gedroogd. Schilderijenvernis is ontworpen om eens in de zoveel jaar te verwijderen met terpentine en opnieuw te doen. Zo heb je een mooie nieuwe start.
      Er bestaan ook doffere vernissen.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  4. Bedankt voor de tips. Nu ben ik magnolias aan het schilderen. Vrij groot op de voorgrond. Kan ik nog kleinere vervagen op de achtergrond?

    1. Hoi Karin,
      natuurlijk kan je voor specifieke gevallen altijd voor een andere volgorde kiezen.
      Succes!
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  5. Fijne en vooral ontspannen manier hoe dat je het schilderen uit legt. Ik ben vooral een grote fan van Bob Ross, en zoals jij het nu vertelt zo schildert hij inderdaad ook. Grof beginnen met een mooie achtergrond waarin licht en donker belangrijk worden gemaakt voor later in het schilderij. Ik ga binnenkort ook beginnen met schilderen en ben nu info aan het zoeken om me te verdiepen in het schilderen. Heb jij een hiervoor mij? Wat is beter om te beginnen… acryl of olieverf? Ik wil ook graag landschappen maken a la bob Ross en die gebruikt olieverf. Of is dit te moeilijk voor een beginner. Groetjes Ralph

    1. Olieverf is niet moeilijk, maar slechts even weten hoe je het moet gebruiken.
      Blijf je mij volgen en kijk je naar de andere mogelijkheden op mijn website, dan zal je zien dat ik je volledig meeneem in de wereld van olieverf.
      Dus gebruik veel beter olieverf dan acryl. Het is makkelijk en geeft je bovendien veel meer mogelijkheden.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  6. Ik ben met een onderschildering begonnen en heel heel dom met medium in plaats van terpentine.
    Ik ben erg tevreden over de onderschildering. Moet ik opnieuw beginnen, of kan ik verder gaan met dunne lagen olieverf vermengd met met bijvoorbeeld glaceermedium, of hetzelfde medium?
    alvast dank voor een reactie.
    Met vriendelijke groet, Marijke.

  7. een vraagje
    hoe laat ik de randen van de positieve vormen en detailes, versmelten met de achtergrond.
    grote vormen is eenvoudig , maar wat met kleine figuurtjes en detailes?
    kan iemand mij raad geven;
    alvast bedankt

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *