Complementaire kleuren vaststellen

Complementaire kleuren spelen een belangrijke rol bij kleuren mengen. Het zijn de kleuren die tegenover elkaar liggen in de kleurencirkel. Hierboven zie je de eenvoudigste kleurencirkel met de zes kleuren van de regenboog: Rood – oranje – geel – groen – blauw – paars (in de schilderkunst zijn dit de drie primaire kleuren en drie secundaire kleuren). De paren van complementaire kleuren in deze kleurencirkel zijn dus:

• Rood – Groen
• Oranje – Blauw
• Geel – Paars

De uitgebreide kleurencirkel hieronder bevat nog veel meer tussenkleuren en tinten. Het principe blijft echter hetzelfde. Kleuren en tinten die precies tegenover elkaar liggen, en die even ver van het midden van de cirkel liggen, zijn complementair aan elkaar.

Een slim truukje

Heb je toevallig geen kleurencirkel in de buurt dan is er een heel grappige andere manier om de complementaire kleur te bepalen. Kijk bij goed licht langdurig (ongeveer een minuut) naar een bepaalde kleur. Gebruik liefst een niet al te te klein oppervlak van dezelfde kleur. Sluit nu je ogen en dek ze eventueel ook nog af met je handen. Je zult nu de complementaire kleur zien in het na-beeld dat ontstaat.

Toepassing van complementaire kleuren

Misschien vraag je je inmiddels af wat je kunt doen met een complementaire kleur. Om te beginnen versterken complementaire kleuren elkaar. Zo zal bijvoorbeeld rood nog roder lijken naast groen, en andersom. Je kunt dus bijvoorbeeld bewust je achtergrondkleur complementair maken aan je hoofdonderwerp, waardoor het meer aandacht zal trekken.

Daarnaast kun je schaduwkleuren heel gemakkelijk verkrijgen door een heel klein beetje complementaire kleur aan je hoofdkleur toe te voegen. Bijvoorbeeld een rode biljartbal zal dus een schaduw hebben van rood met een heel klein beetje groen.

Een schilder die heel bewust speelde met complementaire kleuren was Vincent van Gogh. Zie hoe in zijn schilderij Irissen de blauwe bloemen duidelijk afsteken tegen de oranje achtergrond en de oranje vaas. Zou je deze bloemen tegen een andere achtergrond zetten, met een andere kleur vaas, dan zal het blauw minder kracht krijgen.

Een leuke oefening is om te proberen de tinten oranje en blauw van dit schilderij op te zoeken in de uitgebreide kleurencirkel. Kun je ze vinden? Liggen ze inderdaad tegenover elkaar?

In zijn meer pointilistische werken zette van Gogh ook regelmatig complementaire kleuren heel dicht naast elkaar. Een voorbeeld hiervan is zijn wereldberoemde Sterrennacht. Door deze techniek lijkt het schilderij lijkt te bewegen als je er naar kijkt. Dit zul je het beste merken als je van een afstand naar het schilderij toeloopt. Dit komt omdat de hersenen in verwarring raken van complementaire kleuren die elkaar veelvuldig afwisselen. Het schilderij hangt in het Museum of Modern Art in New York, dus als je daar ooit bent kun je het zelf uitproberen.

Nu je eenmaal weet dat veel meesterschilders regelmatig spelen met complementaire kleuren, zal het je vast vaker gaan opvallen en kun je het zelf ook gaan toepassen.