Hulpstoffen voor Olieverf

Hulpstoffen voor olieverf

Er is een groot aantal hulpstoffen die je voor schilderen met olieverf kunt gebruiken. Sommigen zijn bedoeld voor specifieke situaties, of voor bijzondere effecten. Maar een aantal hulpstoffen heb je altijd nodig. Hieronder geef ik je een overzicht.

Primers

Met olieverf schilderen kun je doen op vele ondergronden zoals bijvoorbeeld: papier, karton, hout, katoen en linnen. Maar je kunt ook kiezen voor andere materialen zoals boomstronken, metaal, glas, kunststof, ethernit, en ga zo maar door. Deze ondergrond noem je de drager. Je kunt dus op vele dragers werken.

Hierbij is het wel belangrijk dat het materiaal niet te veel ‘werkt’. Dat betekent dat het materiaal nog een heel klein beetje beweegt en van vorm verandert, bijvoorbeeld onder invloed van temperatuur. Hierdoor zou je verf namelijk kunnen loslaten van de ondergrond.

Om te garanderen dat je olieverf goed en langdurig zal blijven hechten op de ondergrond, is het heel erg belangrijk om je ondergrond eerst voor te behandelen. Kant en klare geprepareerde schildersdoekjes hoeven niet voorbehandeld te worden. Dit is tijdens de fabricage reeds gedaan. Voor andere dragers geldt dat je altijd eerst een goede primer (grondverf) moet aanbrengen.

Een onbehandelde (of onvoldoende voorbehandelde) absorberende ondergrond zal de olie uit de verf wegzuigen. Hierdoor wordt op den duur de olie aangetast. Bovendien onttrekt een onbehandelde ondergrond olie aan de verf die nodig is om de pigmenten te binden en een goede film te vormen. De verf kan daardoor inschieten (dof en droog worden). Hierdoor kan de verf na droging ook makkelijk gaan barsten.

Op een gladde, niet poreuze ondergrond, zal de verf zich helemaal niet kunnen vastzetten. Hierdoor kan de verflaag in zijn geheel loslaten van de drager. Gladde ondergronden moet je dus eerst behandelen met een goed hechtende primer die de ondergrond enigszins ruw maakt. Op hout kun je grondverf gebruiken als primer. Een veel gebruikte primer op canvas is gesso.

Belangrijk voor het hechten van de eerste olieverflaag, is dat de primer een poreuze structuur heeft, zodat de olieverf zich hierin kan wortelen. Als je een duurzaam werkstuk wilt maken, vraag dan in geval van twijfel altijd advies aan je schildersmaterialen leverancier.

Hout voorbehandelen met grondverf als primer
Hout voorbehandelen met grondverf als primer

Oplosmiddelen / verdunners

Voor oplossen en verdunnen van olieverf wordt meestal terpentijn of terpentine gebruikt. Terpentijnolie is balsem die uit pijnbomen wordt getapt en daarna gedistilleerd wordt. Door terpentijnolie nogmaals te distilleren wordt het gehalte aan harsachtige stoffen tot een minimum beperkt en ontstaat terpentijn.

Terpentine is een daarentegen een aardolie distillaat. Er zijn diverse soorten terpentine verkrijgbaar. Over het algemeen geldt dat het oplossend vermogen toeneemt als het percentage aromatische koolwaterstoffen hoger is. Het gebrek aan geur van reukloze terpentine soorten is het gevolg van het grotendeels ontbreken van aromatische koolwaterstoffen.

Terpentine en terpentijn kunnen beiden gebruikt worden om zowel verf te verdunnen als penselen te reinigen. Maar omdat terpentine een stuk goedkoper is worden penselen en andere gereedschappen meestel met terpentine schoongemaakt

Zowel terpentijn als terpentine zijn vluchtige stoffen en kunnen schadelijke effecten hebben op je gezondheid. Zorg altijd voor een goed geventileerde werkruimte en sluit ze af als je ze even niet gebruikt.

Mediums

Het woord medium is een verzamelaam voor heel veel verschillende hulpstoffen. Vaak wordt het alleen gezien als algemeen middel om je verf mee te mengen om het smeuïger te maken. Maar dit is lang niet altijd het geval. Mediums komen namelijk voor in allerlei soorten met allemaal hun eigen toevoegende eigenschappen.

Met mediums kun je de eigenschappen van de verf beïnvloeden. Denk hierbij aan viscositeit (dikte), consistentie (samenhang), vloei, droogtijd, glans, dekkracht/transparantie, elasticiteit en duurzaamheid.

Voordat je dus een medium kiest is het belangrijk om te bedenken wat het beoogde effect van deze toepassing moet zijn. Laat je voor het juiste medium adviseren door je schildermaterialen leverancier of lees goed de verpakking.

Oliën

Oliën worden gebruikt om de verf vetter te maken en te verdunnen. Hierbij kun je als eerste denken aan geraffineerde lijnzaadolie, saffloerolie of maanzaadolie. Het toevoegen van olie aan verf wordt gebruikt bij vet over mager schilderen. Sommige oliesoorten hebben de neiging om na verloop van tijd te vergelen. Daarom is het verstandig om voor gevoelige kleuren en wit hoogwaardige oliën te gebruiken.

Daarnaast worden oliën ook gebruikt om zelf mediums samen te stellen. Een medium mag hierbij nooit meer dan voor 40% uit olie bestaan.

Siccatieven

Siccatieven vallen ook onder de noemer Medium. Ze worden gebruikt om de verf sneller te laten drogen. Een siccatief versnelt de zuurstofopname en daardoor het drogen van de verf.

De droging van olieverf wordt verdeeld in oppervlaktedroging en dieptedroging. Het lichte Siccatief Courtrai bestaat uitsluitend uit een verdunning van metaalverbindingen en versnelt vooral de dieptedroging. Het donkere Siccatief Harlem bevat behalve een verdunning van metaalverbindingen een bepaald percentage olie en is een zeer snel drogend medium. Het versnelt de oppervlaktedroging.

Bij een gelaagd schilderen moet altijd volgens de regel vet over mager gewerkt worden, in verband met een goede onderlinge hechting van de verflagen. Het is daarom niet aan te raden om het vettere Siccatief Harlem in de onderlagen te gebruiken.

Het is verstandig om siccatieven zo min mogelijk toe te passen. Als nadeel kan namelijk worden opgemerkt dat behalve het droogproces, ook het verouderingsproces van de verf wordt versneld.

Underpainting White

Underpainting white is een snel drogende, magere, witte verf. Het bindmiddel is een alkydhars die in terpentine is opgelost. De verf droogt in twee fasen. Eerst verdampt de terpentine, waarna de verf handdroog wordt. Daarna begint de tweede droogfase door chemische reactie met de zuurstof in de lucht. Deze tweede droogfase neemt een paar weken in beslag.

Underpainting white kan op twee manieren worden gebruikt:

  1. Er kan een ondergrond in reliëf mee worden gemaakt.
  2. Het kan in elke verhouding met olieverf worden gemengd. Afhankelijk van de mengverhouding ligt de droogtijd dan tussen die van olieverf en alkydverf (acrylverf) in.

Underpainting White

Schilderpasta

Schilderpasta is een kleurloos medium dat in elke verhouding met olieverf kan worden gemengd. De dikte is hetzelfde als die van de verf en de pasta zou dan ook omschreven kunnen worden als een olieverf zonder pigment.

Schilderpasta wordt gebruikt voor het voorkomen van het rimpelen na droging (schroeien) van bepaalde olieverfkleuren als deze in dikkere lagen worden aangebracht. Schilderpasta verkort de droogtijd van het verfmengsel.

Vernissen

Vernis wordt gebruikt om een schilderij dat af is te beschermen. Er moet bij vernissen goed rekening gehouden worden met of het schilderij relatief nog nat is of reeds langdurig droog. Voor schilderijen die handdroog zijn, maar nog na moeten drogen, gebruik je een vernis die zuurstof doorlatend is (retoucheervernis). Hierdoor kan het droogproces ongestoord verder gaan. Wacht met het opbrengen van deze vernislaag totdat je olieverf droog genoeg is om niet opnieuw op te lossen in de vernislaag.

Voor reeds goed gedroogde schilderijen gebruik je een afsluitende vernis (slotvernis), waarmee je het verouderingsproces van de verf vertraagt. Je kunt deze slotvernis gewoon over de voorgaande zuurstofdoorlatende vernislaag heen zetten. Maak het schilderij wel eerst goed schoon. Je kunt er ook voor kiezen om de retoucheervernis eerst te verwijderen met terpentine en een zachte doek. Wanneer het schilderij voldoende droog is, zal de terpentine de olieverf niet oplossen.

Retoucheervernis

Deze vernis kan worden gebruikt om een schilderij tijdens het drogen een egale glans te geven en te beschermen tegen vuil.

Tijdens het schilderen kunnen door droging ingeschoten plekken ontstaan. De verf slaat mat weg en de intensiteit van de kleur neemt af. Door deze plekken na de eerste droogfase zeer dun te behandelen met retoucheervernis komt de glans en kleur weer terug. De vernis droogt in enkele uren en is poreus waardoor een volgende verflaag goed zal hechten. Maar een betere manier om tussentijds ingeschoten plekken te herstellen is dun insmeren met lijnolie en daarna voorzichtig uitpoetsen met een zachte doek. Tenslotte is inschieten het gevolg van een tekort aan olie.

Breng retoucheervernis altijd zeer spaarzaam aan, zodat het de onderliggende olieverflagen niet oplossen. Retoucheervernis wordt ook wel tussenvernis, ophaalvernis of uithaalvernis genoemd.

Slotvernis

Na volledige droging van de verf kan de slotvernis over de retoucheervernis worden aangebracht. Olieverf droogt door opname van zuurstof, een chemisch proces. Nadat de verf geheel droog is zal dit oxidatieproces niet stoppen en gaat het drogingproces over in een verouderingsproces. Zeker bij toepassing van dikkere verflagen kan dit uiteindelijk leiden tot craquelé (barstende verflagen)

Nadat de verf geheel droog is, is het daarom raadzaam om een slotvernis aan te brengen. Daarnaast beschermt de vernislaag tegen invloeden van chemische stoffen, vocht en stofdeeltjes in de lucht.

Pot met vernis en kwast

Aanbrengen vernislaag

Het is raadzaam om het schilderij eerst met gewone terpentine af te nemen. Hiermee verwijder je eventueel vuil, maar ook vooral vet, waardoor je vernislaag zou kunnen gaan parelen. Na verdamping van de terpentine kan de vernis worden aangebracht. Bij het opbrengen van de vernislaag moeten alle kwaststreken dezelfde kant op worden aangebracht, zodat er geen verschillen in de glans optreden.

Omdat een tweede laag vernis de eerste kan oplossen is her raadzaam om maar één laag op te brengen. Wordt de vernis niet verwerkt met een kwast maar met een spuitbus, dan kunnen wel meerdere lagen worden aangebracht.

Oude laklagen zijn altijd , zelfs na jaren, te verwijderen met terpentine of terpentijn. Reden hiervoor is dat de onderliggende olieverflaag altijd bereikbaar moet kunnen blijven voor restauratie.

Vernis is verkrijgbaar in glanzend en meerdere gradaties mat. Zelf vooraf mengen van mat met glanzend om een eigen glansgraad samen te stellen is ook mogelijk.

Geen vernislaag aanbrengen

In sommige gevallen kun je kiezen om een schilderij niet te vernissen. Reden hiervoor kan zijn dat het de uitstraling van je schilderij kan veranderen. Hiermee accepteer je echter wel de ongemakken die dit met zich mee kan brengen. Je zult veel voorzichter moeten zijn met het reinigen van het schlderij.

Tot slot

Tot zover dit overzicht van hulpstoffen voor olieverf. Ontbreken er nog stoffen die jij gebruikt? Heb je ergens ervaring mee en goede tips? Deel het hieronder!

69 gedachten over “Hulpstoffen voor Olieverf

  1. Hallo Alex,
    Geweldig je Site , mijn Komplimenten met een hoofdletter !
    Loop al een hele tijd met de gedachten rond te gaan schilderen met olieverf heb 1 poging gedaan met olieverf ,maar ik denk dat ik daar te rommelig en ongeduldig voor ben.
    Misschien dat het onder jouw begeleiding beter gaat .
    Vriendelijke groet
    Irene Jonkhoff

    1. Hoi Irene,
      Bedankt voor jouw hoofdletter.
      Ik weet niet of je je al ingeschreven hebt voor mijn gratis schilderles van een uur over lucht en water schilderen?
      Zo ja dan zul je zeker zien dat schilderen met olieverf echt niet moeilijk is.
      Bovendien zul je in de dagen daarna nog meer gratis (video)info over schilderen en technieken ontvangen waar je zeker meer inzicht van zult krijgen.
      Jij zegt dat je rommelig en ongeduldig bent, maar dat hoeft zeker geen probleem te zijn.
      Iedereen heet zijn eigen schilderstijl. de een heel netjes en precies, de ander heel rommelig en ongeduldig.
      Toch heeft ieder werk zijn eigen charme, er bestaan zoveel schilderstijlen en je kunt jezelf er heelijk in kwijt.
      Gewoon doen waar je zin in hebt, dat is het motto.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  2. Je schrijft: “Een medium mag nooit meer dan voor 40% uit olie bestaan”. Waarom is dat en wat gebeurt er als je bv 80% olie in je medium stopt? Kun je je verf uit je tube niet met 100% olie mengen om het te verdunnen en lekker smeerbaar te maken?

    1. Hoi Artur,
      Leuk en interessant jouw vraag, ik zal mijn best doen om hem zo goed mogelijk te beantwoorden.
      De droogtijd van olieverf bestaat uit twee fasen.
      De eerste fase is het verdampen van de vluchtige stoffen zoals terpentijn of terpentine.
      Terpentijn is een geraffineerd natuurproduct uit boomhars.
      Terpentine is een product gewonnen uit aardolie.
      De tweede droogfase van olieverf is een proces van chemische verbindingen die plaats vinden door blootstelling aan de zuurstof in de lucht.
      De stoffen in de verf en de olie veranderen dus onder invloed van zuurstof langzaam in een vaste stof.
      Werk je heel dik, dan kan dit proces wel een jaar, of zelfs langer in beslag nemen.
      Als je nu afwijkt van het maximum aan olie dat je kunt toevoegen, dan vindt deze chemische reactie niet genoeg plaats, en zal je verf dus niet droog worden.
      Daarnaast heb je, als je in lagen olieverf werkt, te maken met het feit dat je van mager naar vet moet werken.
      Voeg je dus bij je eerste laag het maximum aan olie bij je verf, dan zul je problemen krijgen om een volgende laag duurzaam te laten hechten.
      Voeg je teveel olie toe, dan zal je schildeij heel langzaam of helemaal niet drogen.
      Het principe van schilderen van mager naar vet werkt als volgt:
      De eerste laag voeg je geen olie toe, maar verdun je met terpentine of terpentijn.
      Als deze laag opgedroogd is en je zou hem onder de microscoop bekijken, dan kun je zien dat deze laag poreus is.
      Gebruik je nu na droging in je volgende laag wat meer olie, dan zal de verf zich goed wortelen in de onderlaag, waardoor bij een volgende vettere laag een goede hechting plaats vindt.
      Deze laag zal iets minder poreus opdrogen, maar toch poreus genoeg om een volgende laag met weer wat meer olie weer goed te laten hechten.
      De meeste mager naar vet schilderijen worden in 3 tot 4 lagen gemaakt.
      Wil je in meer lagen werken, dan moet je het mager naar vet principe dus langzamer opbouwen.
      Beste Arthur, Ik hoop dat ik je vraag zo duidelijk heb beantwoord.
      Heb je nog vragen, laat het mij maar weten.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  3. Beste Alex,
    Ik wil binnenkort beginnen met het schilderen van mijn zelf gehakte gevelsteen (kalksteen). Het advies is om olieverf te gebruiken. Kan je mij tips geven over merken, kwaliteit, waar aab te schaffen etc. Groet
    Hans

    1. Hoi Hans,
      Met schilderen op kalksteen heb ik geen ervaring, dus wat de grondering betreft kun je je het beste laten adviseren door een bouwverfwinkel.
      Wat olieverf betreft, kun je eigenlijk uit vele merken keuzen maken. Gebruik in ieder geval geen studie kwaliteit.
      Ik gebruik zelf Winton maar ieder ander merk van kunstenaarskwaliteit kan goed werken.
      Iedere kunstenaar heeft zo zijn eigen voorkeur, dus daar zul je zelf een beetje achter moeten komen.
      Lees ook even het stukje over olieverf.
      Tot slot zul je het werk moeten aflakken met minimaal 2 lagen UV bestendige lak.
      Eigenlijk is UV bestendige lak ook niet helemaal UV bestendig, dus als het werk veel in de zon hangt, kun je het beste ieder jaar een extra laklaag aanbrengen.
      Ik raad je aan om je verf bij de kunstschilderswinkel te kopen, omdat je dan de kleuren live kunt bekijken.
      Laat je ons het resultaat zien?
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

      1. Dat is een snel antwoord! Zo word ik weer wat wijzer. Ja ik ga binnenkort even naar een kunstschilderwinkel. Het is nl nogal bijzonder, vefrf op steen. Ik hoor en lees veel verschillende ideeen over verf. Ook over wel en niet aflakken. Het resultaat zal ik zeker laten zien. Ik hoop dat hij in juli in de gevel hangt. Dat is nog een hele klus. Een mooi geschilderde steen van zo’n 80 kg waar je heel voorzichtig omhoog moet naar een gat in de gevel op 4 meter hoogte. Maar het zal lukken.

  4. Hoi,
    van een kennis heb ik een enorme hoeveelheid professionele linnen doeken overgenomen, die in de jaren 90 in een gallerie in Amerika werden tentoongesteld. Volgens mijn informatie zou ik, na zoveel jaren, wel er overheen kunnen schilderen met acryl zonder gevolgen. Weet jij dan misschien?
    groet
    Leontine

    1. Hoi Leontine,
      Als er olieverf op zit, kun je er nooit meer overheen met acrylverf.
      Als er een olieverflaag overheen zit, kun je er wel overheen met olieverf.
      Let ook op of er een vernislaag overheen zit. Die zul je altijd eert moeten verwijderen met terpentine.
      Succes,
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  5. Ik gebruikte terpentine gemengd met lijnolie voor de eerste lagen.
    Ik wil graag voor mijn volgende schilderij terpentijn gebruiken gemengd met lijnolie. Welke terpentijn moet ik voor de eerste lagen gebruiken en welke voor de rest van de lagen?
    Er zijn zoveel mediums dat ik niet meer weet.
    Gerectificeerde terpentijn, basem, gom en venetians.
    Groet

    1. Hoi Emarie,
      Ik heb hier geen ervaring mee en zou dit gewoon bij de vakman vragen waar ik mijn spullen koop.
      Ik vind terpentijn zelf een beetje te heftig ruiken, dus ik gebruik het niet.
      Maar misschien dat ander schilders hier wel ervaring mee hebben, dus ik vraag hen graag om hun mening hierover te geven.
      Vriendelijke groet
      Alex Mooyman

  6. Hoi Emarie en medebloggers,
    Als je uitleg wil omtrent grondstoffen, materiaal, enz. voor het uitoefenen van de schilderkunst dan kan je terecht op ruan.nl. Klikken op kunstschilderen in de linkerkolom op de startpagina, daarna klikken op veel gestelde vragen. Daar vind je heus wel wat je zoekt.
    Groetjes.

  7. Mijn grote complimenten en dank voor de videofilm.
    Ik ben er erg blij mee en hoop dat ik nu wel mooie luchten leer schilderen…
    Ik vind uw site geweldig.
    Met vriendelijke groeten, Gerry

  8. Beste mensen
    ik heb n vraag en dat is,ik ben ook met olieverf op linnen bezig met het maken van n schilderij van mij idool,maar ik wilde weten hoe krijg ik die olieverf zo uitsmeer baar en en hoe krijg de kwasten mee schoon weet iemand daar raad op.

    1. Hoi Elma,
      Het antwoord is terpentine.
      Ik zou zeggen kijk even rond op deze site, dan vind je vanzelf nog veel meer informatie.
      Je kunt ook gratis videoles 1 downloaden(rechtsboven op deze site), daar zul je zeker alle basisprincipes voor schilderen met olieverf van leren.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  9. Hallo,
    even een vraagje. Ik heb een olieverf schilderij gemaakt met als ondergrond zwarte acryl. In de olieverf zit ook medium verwerkt.
    Nu staat het al anderhalve maand te drogen, maar het blijft plakken en trekt allerlei stofjes aan.
    Is het nog te redden?
    Groetjes Grace

    1. Hallo Grace,
      In je beschreven werkwijze kan ik geen fouten ontdekken. Ik vraag me wel af hoe dik je olieverflaag is en wat voor soort medium je hebt gebruikt.
      Medium is slechts een verzamelwoord voor een toeslagstof die de eigenschappen van je verf beinvloedt, dus dat kan van alles betekenen.
      Ik raad je aan om in het vervolg een sneldrogend medium te gebruiken, dan ben je het droogprobleem voor.
      Mogelijk kun je na volledige droging je schilderij wassen met wat terpentine en een doekje. Verder zou ik geen andere oplossing weten.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

      1. Hallo,
        bedankt voor je reactie.
        Ben nu ook met een doekje met terpentine bezig, maar het wordt er allemaal een beetje “grijzig” van.
        Het medium heet geloof in Liquin.
        Vaak heb ik ook doffe vlekken, nav hoeveel en of ik wel of geen medium gebruik.
        Ik las hier ergens dat je er dan met medium overheen moet gaan. Hoe snel na de droging moet je dit doen?
        Bedankt alvast.

        1. Hoi Grace,
          Alleen met terpentine schoonmaken als de boel echt super droog is, anders krijg je problemen.
          Wat die doffe plekken aangaat, ja dat kun je heel gemakkelijk oplossen met een heel dun. uitgepoetst laagje medium, nadat je schilderij goed is gedroogd.
          De doffe plekken ontstaan door gebrek aan olie. Als je met een ondergrond van acryl werkt, kan het heel goed zijn dat er teveel olie uit je verf in de acryl trekt.
          Je zou vooraf wat extra olie kunnen toevoegen aan je olieverf of de acryllaag vooraf insmeren met medium of lijnzaadolie,
          Liquin klinkt mij in de oren als een product van Bob Ross, maar ik kan mij vergissen.
          Lees goed de gebruiksaanweizing van het medium, want zoals ik al verteld heb is medium slechts een verzamelnaam.
          Succes,
          Vriendelijke groet,
          Alex Mooyman

        2. Als je olieverf gaat schilderen moet je 20% Liquin door de olieverf mengen voordat je deze op je canvasbord schilderd. Zo werk ik ook en is droog na een dag. Zwart droogd wat trager daar zitten meer pigmenten In. Geen terpetine gebruiken. Enkel voor je kwasten en handen. Bij liquin erna goed je handen wassen dat is giftig spul.
          Succces,
          Groetjes Robin

  10. Beste Alex,
    Ik schilder met olieverf op waterbasis. Eerst gebruik je veel water met verf en als laatste gebruik je puur medium met verf. Omdat het schilderij maar niet af wil, ben ik al verschillende lagen met puur medium aan het schilderen. Kan dat gevolgen hebben voor de hechting?

    1. Hoi Loekie,
      Ik weet niet hoe dit bij olieverf op waterbasis werkt, maar bij olieverf begint dit een probleem te worden zodra de verf niet meer goed droogt. Het pigment wordt natuurlijk ook wat zwakker door verduning.
      In ieder geval de hoeveelheid medium trapsgewijs verhogen bij iedere laag.
      Bij veel lagen kun je de trap wat minder stijl maken, dus langzamer medium opvoeren.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  11. Hallo,
    Ik ben nog een beginneling en werk pas twee jaar met de kwast.
    Onlangs maakte ik opdracht, groot schilderij met olieverf. De achtergrond is zwart.
    Eerst heb ik een acrilondergrond gebruikt en daarna met olieverf de achtergrond gemaakt.
    Ik heb vlekken in het schidlerij als het in het licht staat…dat ziet echt niet goed uit. tegen het licht in is hij mooi zwart.
    Ik denk dat ik iets verkeerd heb gedaan, maar weet echt niet wat. Ook niet of ik het nog kan verhelpen.
    Misschien kunt u mij beraden?
    M.vr.gr.
    Juul Peters

    1. Hoi Juul,
      Als het doffe vlekken zijn dan heb je waarschijnlijk last van ingeschoten verflagen.
      Het betekent dat de verf te weinig olie heeft bevat.
      Je kunt het oplossen door het nog niet geverniste doek in te smeren met een heel dun laagje lijnolie.
      Daarna goed uitwrijven met een zachte, niet pluizende doek en laten drogen.
      Je kunt het proces eventueel herhalen.
      Om het een volgende keer te voorkomen kun je een klein beetje olie door de verf mengen.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

      1. He, ik was deze pagina kwijt en zie nu pas dit antwoord. Toch bedankt Alex. Ik gebruik inderdaad de techniek
        “oiling out” nu. Maar ik twijfel nog over retoucheervernis omdat dit toch hetzelfde effect zou hebben. Bij oiling out, droogt het weer een hele tijd langer.
        Vr. gr.
        Juul.

        1. Hoi Juul,
          mijn ervaring is dat vernis juist ingeschoten plekken aan het licht brengt.
          Dat is ook wat ik vele malen heb mogen lezen in reacties over ingeschoten plekken na het opbrengen van vernis.
          Succes!
          Vriendelijke groet,
          Ale Mooyman

  12. Hoi Alex,
    Ik wil een achtergrond van een schilderij met acrylverf maken. Vervolgens wil ik in dit schilderij alleen het vogeltje en het takje met olieverf schilderen. Is het met deze combinatie mogelijk om later nog een retoucheervernis te gebruiken? Immers een deel van het schilderij(de achtergrond) is met acryl gedaan en de rest(vogeltje en tak) met olieverf. Zo ja, hoe te handelen?

    1. Hoi Anette,
      Lijkt me allemaal prima mogelijk.
      Olieverf over acryl is geen probleem. Andersom gaat niet.
      Ik zou wel even in de winkel vragen om een vernis die zowel op acryl als olieverf kan.
      Succes,
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

      1. Beste Alex,
        Dank voor je reactie, zal bij de verfspeciaalzaak vragen naar een retoucheervernis welke zowel over acryl als olie gebruikt kan worden. Op internet kon ik hier namelijk niets over vinden, dan was het ofwel retoucheervernis voor olie, of slotvernis die inderdaad wel voor zowel olie als acryl geschikt is.
        Met vriendelijke groet,
        Anette

  13. Hoi,
    Ik kan in alle tekst zo snel het antwoord niet vinden op: Is het aan te raden om je olieverfschilderij altijd te vernissen? Waarom wel/niet?
    Bedankt alvast!

    1. Hoi Renée,
      De reden om olieverf te vernissen is dat olieverf door blootstelling aan zuurstof veroudert.
      Eigenlijk kun je stellen dat het verder droogt, waardoor de verf uiteindelijk zal gaan barsten en scheuren.
      Daarnaast beschermt een vernislaag het schilderij tegen vervuiling.
      Een retoucheervernis dekt de olieverf af, maar niet luchtdicht, zodat het droogproces verder kan gaan.
      Retoucheervernis gebruik je dus als het schilderij nog verder moet drogen, bijvoorbeeld als je dikke verflagen hebt gebruikt.
      Na ongeveer een jaar kun je een slotvernis aanbrengen die de olieverf luchtdicht afsluit waardoor het droogproces en dus het verouderingsproces stopt.
      Een vernislaag kun je verwijderen met terpentine, waardoor je in één handeling vuil en aanslag kunt verwijderen.
      Daarna kun je weer een nieuwe vernislaag aanbrengen.
      Een vernislaag is dus een manier om je schilderij te beschermen en te onderhouden. Het vangt zeg maar de klappen op.
      Omdat een vernis het uiterlijk van je schilderij kan veranderen, vind ik dat er wat voor valt te zeggen om een schilderij niet te vernissen.
      Hiermee aanvaard je echter wel dat je schilderij niet honderden jaren mee zal kunnen en vatbaar is voor vervuiling door rook, kookdampen en blootstelling aan vuil en stof in de lucht.
      Een schilderij dat niet gevernist is, zal moeilijker schoon te maken zijn als het vervuilt.
      Bij ernstige vervuiling of beschadiging zal je de verflaag moeten restaureren.
      Vele van mijn schilderijen heb ik niet gevernist en tot nu toe gaat dit nog altijd goed.
      Deze schilderijen zijn echter wel in heel dunne lagen geschilderd, waardoor ze niet snel zullen barsten.
      Werk je in dikke verflagen, dan is een uiteindelijke slotvernis zeker aan te raden.
      Anders zal de verflaag na enkele jaren gaan barsten.
      Er zijn meerdere soorten vernissen te krijgen in meerdere soorten matheid, zijdeglans of hoogglans.
      Er zijn vernissen die wetlook effect geven, er zijn ook vernissen die nauwelijks de originele verflaag veranderen.
      Laat je hierover dus goed informeren bij de verfspeciaalzaak.
      Succes,
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

    2. Ik heb een olieverfschilderijtje dat helaas met gewone lak is gelakt. Hoe krijg ik dat er af om het opnieuw te laten vernissen?

      1. Hoi Monique,
        ik ben bang dat hier niets meer aan te doen is.
        Als deze laklaag nog intact is zou je kunnen overwegen om hem goed schoon te maken en er alsnog een slotvernis overheen te zetten..
        Succes,
        Vriendelijke groet
        Alex Mooyman

  14. Ik heb met olieverf geschilderd met van Dijck verf en nu staat hij al ruim een week te drogen maar is nog net zo nat als toen ik hem opzette
    Is dit normaal of kan ik er iets aan doen

    1. Hoi Greet,
      klinkt niet echt normaal.
      Heb je de verf ergens mee doorgemengd?
      Ik denk dat de enige optie is om te wachten tot er wel iets begint te drogen.
      Je kunt in de toekomst proberen of vermenging met een sneldrogend medium verbetering oplevert.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  15. Beste Alex,Wat prachtig neergezet door deze blog te lezen,en ieder in zijn waarde te laten of het nu rommelig is of netjes,is maar dat ik hier veel weetjes heb uitgehaald.Zelf schilder ik al enkele jaartjes maar dit geeft toch meer wijsheid ,als je al weet dat dit of dat niet werkt ben je toch al meer op de goede weg en stimuleerd toch het verder afmaken of verbeteren van je werk waar toch veel tijd in zit.Probeer toch al die wijsheid toch ergens te plaatsen en hopelijk in de toekomst te gebruiken,vast bedankt en hopelijk nog meer tips tegen te komen.

  16. Hallo Alex, ik schilder al jaren, maar het volgende probleem heb ik niet eerder gehad. Mijn olieverfschilderij was handdroog. Ik wou er een laagje retoucheer vernis op aan brengen zoals ik altijd doe. Niet verdund of zo. Nu blijkt er op verschillende plekken de vernis niet gepakt te hebben. Hoe kan dat? De vernis gleed er zo overheen.
    Groetjes Coby

    1. Hoi Coby,
      ik vermoed dat je teveel olie hebt gebruikt in je verf.
      Zo niet, dan zou ik een andere vernis proberen.
      Succes!
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  17. Beste Alex, mijn vraag gaat over de vernislaag op een olieverfschilderij. Wij hebben een olieverf schilderij gekregen en het lijkt of de vernislaag gezakt is, je ziet hierdoor een verdikte streep en dit is zeer jammer. Is er een manier om deze laag alsnog dunner te krijgen of egaal?

    1. Hoi Joan,
      vernis voor schilderijen kun je verwijderen met terpentine en een zachte doek.
      De olieverf eronder moet wel goed droog zijn.
      Dus probeer het eerst even voorzichtig uit als je twijfelt.
      Bij voorkeur op de zijkant.
      Daarna kun je het schilderij opnieuw vernissen.
      Doe dat bij voorkeur liggend.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  18. Hoi Alex
    Mijn vraag is ik heb een schilderij op het eind helemaal bedekt met medium hij is nu droog maar het ziet er vlekkerig en bobbelig uit kan ik dit nog mooi glad maken?

    1. Hoi Christien,
      ik ben benieuwd waarom je dat gedaan hebt. Dit is geen gebruikelijke afwerkmethode.
      Ik weet niet of er iets aan te doen is.
      Je zou kunnen proberen of het medium nog op wil lossen in terpentine.
      Zo ja, gebruik dan een niet pluizende doek met terpentine.
      Zorg voor goede ventilatie.
      Succes!
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

      1. Dank je voor je reactie,zaterdag komt het schilderij weer terug ik zal het voorzichtig proberen ik hoop dat het goed komt

    1. Hoi Annie,
      Je kunt best schilderen met olieverf van studiekwaliteit, maar de verf bevat minder hoogwaardige en ook minder pigmenten.
      Dat kan betekenen dat je verf minder goed dekt en bovendien kunnen in de loop der tijd de pigmenten verkleuren.
      Als je dus gewoon een oefeningetje wil doen of weinig waarde hecht aan hetgeen je maakt, dan kun je best met studiekwaliteit werken.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  19. Hallo Alex ik heb mijn schilderijtje jaren laten drogen ondergrond doek met gesso eerste laag olieverf verdund met terpentine voor de hechting n tien olieverf ook soms aangelengd met medium droogtijd altijd 4 tot 7 dagen en was altijd droog als ik verder ging. Nu heb ik een retoucheervernissen opgebracht en dat is alweer 3 dagen terug voelt droog maar toch als je langzaam wrijft iets plakkerig. Mijn vraag is wanneer kan ik de eindvernis aanbrengen? Of mag het doekje dan niet plakkerig aanvoelen?

    1. Hoi Brenda,
      Zolang je een retoucheervernis hebt aangebracht hoef je verder geen haast te maken. Je schilderij is nu goed beschermd.
      Je kan gerust een jaar wachten voordat je een slotvernis aanbrengt.
      Een slotvernis stopt het droogproces door het volledig af te sluiten van zuurstof.
      Plakkerige lagen kun je dus beter niet afsluiten. Eerst goed laten drogen.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  20. Beste Alex,
    Bedankt voor alle handige tips hier. Toch kom ik er met mijn schilderij niet helemaal uit. Ik probeer een groot doek 2×7 meter, egaal zwart te maken. Nu ben ik van dun naar dikker gaan werken, maar de strepen van de roller blijven zichtbaar. Ik heb wel studieverf gebruikt, misschien is dat niet zo goed geweest. Heb jij nog een tip hoe ik zo’n groot vlak het best egaal zwart kan krijgen? De laatste lagen heb ik met een spons gedaan wat al beter werkte maar helaas nog niet egaal genoeg. Alvast bedankt voor het meedenken!
    Groeten, Alex.

    1. Hallo Alex,
      Ik denk dat het probleem wel eens zou kunnen liggen aan je studieverf.
      Studieverf bevat aanzienlijk minder pigment.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

    1. Hoi Arno,
      Je kunt er gewoon acryl op smeren en daarna kun je er met olieverf overheen.
      Gesso is dus niet nodig.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

    1. Hoi William.
      Voor het verdikken van verf wordt impasto medium gebruikt.
      De reden om hiervoor te kiezen is dat het de eigenschappen van je verf niet negatief zal beïnvloeden.
      Het gebruik van andere middelen is altijd te proberen, maar de reactie met je verf zal altijd moeten worden onderzocht.
      Daarbij moet je denken aan beïnvloeding van de kleur,hechting, droging, krimp, vergeling, etc.
      Wil je dus zeker van je zaak zijn gebruik dan impasto mediums.
      Vind je een experiment wel interessant en word je niet verdrietig van onverwachte complicaties, probeer het dan gerust eens uit met Brusselse aarde.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  21. hoi alex,
    ja alles is gelukt en ik heb testen gedaan ook om het effect te weten te komen en, het werkt ook met brusselse aarde en als je met arabische gom werkt krijg je barstjes in je schilderij waar door het oud lijkt en je kan dan ook het sterker laten verouderen met gelig vernis of damar vernis in combi met dit assortment werkt lekker.
    mvg.william kunstschilder

  22. Ik ben een schilderijtje aan het maken en heb waarschijnlijk teveel olie gebruikt zodat het niet droogt, is hier een oplossing voor….??

    1. Hoi Lidy,
      hier is niet echt een oplossing voor.
      Mijn vraag is waarom je olie toevoegt?
      Olie toevoegen doe je eigenlijk alleen maar in een paar gevallen en dan met mate.
      In de meeste gevallen is olie toevoegen helemaal niet nodig.
      Als je toch veel olie wil toevoegen gebruik dan een sneldrogend medium in plaats van olie.
      Je huidige schilderijtje kun je wegzetten op een goed geventileerde plek.
      Na lange tijd zal het uiteindelijk wel drogen.
      Omdat het lange tijd gevoelig zal blijven voor stof, kun je het het beste ondersteboven bewaren.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  23. Hallo Alex, ik heb een olieverfschilderij in de slotvernis gezet (1/3 glanzend – 2/3 mat) en nu heb ik een vettige/glanzende vlek op de plaats waar wat meer medium is gebruikt in de verf. Als langs het schilderij kijkt valt het op omdat het meer glanst. Trekt dit nog bij?
    Graag je commentaar,
    Groet,
    Wendy

    1. Hoi Wendy,
      Naar mijn mening wordt medium te vaak gebruikt, zonder dat het echt nodig is.
      Het niet gebruiken wanneer het niet strikt noodzakelijk is voorkomt vaak een hoop gedoe.
      Hoewel medium een verzamelnaam is en ik hiermee dus nog steeds niet weet wat je precies gebruikt hebt, klinkt jouw probleem als iets wat vaak voorkomt en ook wel op te lossen is.
      Medium bevat extra olie en daardoor wordt het resultaat vettiger dan de rest.
      De enige manier om dit op te lossen is door de rest van het schilderij net zo vettig te maken. Hierdoor zal alles natuurlijk iets meer gaan glanzen.
      Verwijder je slotvernis grondig met terpentine en een zachte, niet pluizende doek.
      Smeer je doek in met een heel dun laagje lijnolie en poets het daarna zachtjes uit zodat er echt een heel dun laagje overblijft.
      Herhaal na droging het proces eventueel tot de glans overal gelijk is.
      Na droging kun je weer een vernis opbrengen.
      Succes!
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  24. Ruim 20 jaar schilder ik abstracte olieverfschilderijen met in het proces vloeibare lagen. De lagen maak ik vloeibaar door de olieverf te verdunnen met terpentine. Soms gebruik ik veel terpentine op een dag, bijvoorbeeld 3 liter. De laatste jaren heb ik een afgesloten unit gebouwd in mijn atelier met krachtige horeca-afzuiginstallatie en volgelaat-masker met verse lucht (aangedreven met motor). Goede preventie dus, want ik neem mijn gezondheid serieus. Als het weer het toestaat schilder ik in de buitenlucht.
    Recent heb ik shelsoll d40 besteld en ik ben er momenteel mee aan het experimenteren. Als kunstschilder meng ik olieverf met terpentine en nu dus met shellsol d40. Het ruikt minder sterk of bijna niet dus dat is fijn. Echter ik kan weinig “niet commerciële” informatie vinden over deze vloeistof. Er zijn forums waar kunstenaars schrijven over de verschillende soorten verfverdunners maar ook daar lees ik weinig inhoudelijk over de stoffen die in het product zitten.
    Het bedrijf waar ik shellsol d40 gekocht heb schrijft: “Het oplossend vermogen van deze terpentine is door het ontbreken van de aromaten anders. Dit is een aromaat arme terpentine. Dit oplosmiddel bevat dus geen benzeen, tolueen of xyleen.”
    Maar wat zit er dan nog wel in? Hoe komt het dat shelsoll d40 anders van chemische samenstelling is! Is het een ander product of is het bewerkte terpentine? Wat is shellsol d40 voor product. En is het schadelijk voor gezondheid?
    Op forums lees ik dat shelsoll d40 in wezen niets anders dan terpentine waar de meest schadelijke stoffen uit verwijderd zijn tot het minimum dat nog een effectief oplossend vermogen heeft en daarmee minder giftig.
    Ik ben er reeds jaren uit dat de misleidende term “aromaat vrij” niets te maken heeft met wel/geen geur. ‘Aromaten’ betreffen de de ‘scheikundige samenstelling’ van het product.
    Nu wil ik graag geloven dat shellsol d40 minder giftig is aangezien ik een middel wil gebruiken wat niet schadelijk is voor mijn gezondheid. Maar ik zou graag meer echte/inhoudelijke informatie over het product ontvangen.
    Er bestaat ook GAMSOL maar ik weet niet of dit minder giftig is. En Zest-it? Olieverf die je kan mengen met water (ARTISAN, COBRA) vloeit niet zoals ik wil (het worden propjes verf ipv mooie vloeibare lijnen).
    Kortom Ik ben op zoek naar een antwoord voor het minst giftige oplosmiddel voor olieverf. Zodat het zo min mogelijk schade oplevert voor lijf, organen en hersenen.
    Ik kijk uit naar een inhoudelijk antwoord.

    1. Hoi Eelko,
      Terpentine is en blijft, zeker in grote hoeveelheden gewoon schadelijk. Niet alleen inademen van terpentinedampen is schadelijk, maar ook opname via de huid.
      Bij zeer grote hoeveelheden, zoals jij beschrijft, kunnen ook de dampen, via de lucht in de huid dringen. In jouw geval dus belangrijk om ook je huid goed te beschermen.
      Natuurlijk zijn fabrikanten inmiddels naarstig op zoek naar manieren om hun oplosmiddelen minder schadelijk te maken en aan de ene kant mag je er van uit gaan dat ze oprechte bedoelingen hebben om het probleem aan te pakken en oplosmiddelen veiliger te maken.
      Aan de andere kant zijn het gewoon bedrijven met een economisch belang en dus moeten wij als consument altijd gezond achterdochtig blijven.
      Natuurlijk speelt de zoektocht naar veilige oplosmiddelen al een tijd in de schilderswereld.
      Gamsol wordt op dit moment beschouwd als de meest veilige optie, echter altijd totdat het tegendeel bewezen wordt.
      Hoe lang hebben we gedacht dat sigaretten een goede aanvulling op je gezondheid was?
      Er was een tijd dat zelfs de huisarts de sigaret aanprees als uitstekend middel om te ontspannen. Je zou er gezond oud mee worden…
      Je kunt er in het leven gerust van uitgaan dat je in kleine hoeveelheden regelmatig allerlei gifstoffen binnen krijgt, al was het alleen maar van je dagelijks maaltijd, uitlaatgassen, opname via de huid, etc.
      Gelukkig is het menselijk lichaam ook wel in staat om dit op te vangen en af te voeren.
      De gewone zondagsschilder hoeft zich dus niet echt druk te maken om een beetje terpentine, zolang je goed ventileert. (sommige mensen zijn overgevoelig).
      Echter, mensen die dit soort middelen in grote hoeveelheden gebruiken, moeten goede voorzorgsmaatregelen nemen.
      Ik kan je dus helaas geen enkele garantie geven. We zullen de informatie van onze fabrikanten moeten vertrouwen, met een gezonde vleug achterdocht.
      Wil je echt meer weten over schadelijke stoffen dan kun je bijvoorbeeld googelen op World Health Organisation.

  25. Ik schilder sinds kort met olieverf. Nu zie ik termen als liquin en liquid white. Is dit allebei hetzelfde? En hoe en wanneer gebruik je dit. Welk merk is dan het beste? En wat is het verschil tussen olie en medium?

    1. Hoi Wil,
      Liquin is een uitvinding van Bob Ross. Liquid (vloeibaar) zal hetzelfde bedoeld zijn, maar zo heet het niet.
      Eigenlijk ook weer geen echte uitvinding want het is gewoon witte olieverf met terpentine, maar hij verkocht het als zijn product.
      Je kunt het dus gewoon zelf maken door witte verf te vermengen met terpentine totdat je iets krijgt tussen yoghurt en karnemelk in.
      Je gebruikt het op je doek om een glijlaag te creëren voor nat in nat schilderen met olieverf.
      Hier kun je alles lezen over mediums.
      Hier kun je alles lezen over oliesoorten.
      Vriendelijke groet.
      Alex Mooyman

  26. Dag
    Ik had graag olieverfschilderijen geschilderd voor buiten. Het zijn gevelpanelen die onherstelbaar beschadigt zijn. Daarom maak ik geen restauraties maar volledig nieuwe kopieën.
    Mijn procedé is:
    – Houten drager van watervaste en buitenweer-bestendige multiplex.
    – Ontvet met synthetische thinner.
    – Grondverf Levis Expert hout primer, 2 lagen.
    – Gesso Blanc Lefranc Bourgeois 2 lagen.
    – Olieverf ‘Winton’ van Winstor en Newton in dunne lagen
    – Verdunt met Terpentijn Solvent Sansador van Winsor Newton
    – Tweede en derde transparante lagen idem dito + 20% lijnolie ‘ refined linseed Oil’ van Winsor en Newton.
    – Reinigen penselen met: Shellsol van Kremer en Terpentina White Spirit van Veba.
    – Finishing outlines met Uni Paint Marker Black.
    – Permanente vernis: Vernis Satiné met UV protectie voor olie en acrylic painting van Sennelier.
    Deze panelen zullen buiten tegen een gevel hangen in nissen van 3 cm diep. Ik wil dat ze minimum 40 jaar meegaan. In weer en wind met de zon op een westgevel (namiddag en avondzon)
    Vragen:
    1. Is mijn procedé hiervoor een goede keuze.
    2. Zet ik hier best nog een extra epoxy vernis op? Kan dat?
    2. Zet ik hier best nog een glasplaat voor? Of beter niet? Ik denk aan verdere uitdroging olieverf, condens, zoneffect…
    Extra info:
    De originelen waren met olieverf achter op Byzantijns glas geschilderd, ‘achterglasschildering’ (geschilderd aan de achterzijde van glas), deze zijn na 50 jaar uitgedroogd, opgebrand, verpulvert
    De eerste kopieën had ik met acryl ook achter glas geschilderd, de acryl smolt weg door de zon.
    Nu probeer ik het met olieverf op hout.
    De vorige dragers, de glasplaten waren van ‘Byzantijns glas’. Glas met reliëf. Misschien dat dit als vergrootglas werkte en de hitte van de zon extra focuste. Daarom stapte ik daar van af.

  27. Dag Alex, misschien kun je me helpen.
    Op een paneel had ik drie maanden geleden een eerste laag olieverf aangebracht. Nu wilde ik de kleur wijzigen door een lichtere laag eroverheen aan te brengen. Helaas lukte dat niet regelmatig genoeg, zodat het resultaat wat vlekkerig is.
    Wat deed ik fout en hoe kan ik de fout herstellen?
    Alvast bedankt voor je antwoord en met vriendelijke groet.

    1. Alex is helaas niet meer bij ons. Maar zijn online gemeenschap Schildervrienden gelukkig nog wel. Daar kun je tegenwoordig al je vragen stellen. Inschrijven kost niets en je kunt er ook je schilderijen delen, gratis schilderles volgen, en in contact komen met andere schilders. Kijk hier: https://schildervrienden.nl

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *