Imprimatura

Imprimatura is een transparante, meestal bruin-achtige verflaag die opgebracht wordt op het witte doek. Vaak worden hiervoor sterk verdunde aardetinten gebruikt, zoals gebrande- of rauwe omber, gele oker of gebrande siënna. Soms wordt ook gekozen voor een roodachtige imprimatura.

Imprimatura is niet hetzelfde als een onderschildering. Het is slechts een laag om het doek vooraf een kleur te geven. Ook al lijkt een wit doek misschien neutraal, het heeft invloed op de kleuren die je opbrengt. De kleuren worden namelijk lichter.  Een imprimatura doet dit niet en is dus neutraal.

Gebruik je een ondertekening in combinatie met imprimatura, dan wordt deze meestal onder de imprimatura aangebacht. Hiermee fixeer je de tekening namelijk direct. Een onderschildering wordt meestal juist aangebracht over de impriatura.

De naam imprimatura komt uit het italiaans en betekent leterlijk vertaald ‘eerste laag’. De keus voor het opbrengen van een imprimatura kan verschillende redenen hebben.

Imprimatura in het verleden

In het verleden werden schilderdoeken nog niet voorbehandeld en dus schilderklaar afgeleverd. Je moest het onbewerkte linnen daarom eerst voorzien van een voorbehandeling om te voorkomen dat de verf in het doek trekt. Dit heet wel inzinken, met als gevolg ingeschoten verf.

Daarom werd er een laag opgebracht van bindmiddel zoals konijnenlijm met toevoegingen zoals krijt en kalk om het doek voor te behandelen. Daarbij werd deze laag ook doorgemengd met een kleur om aldus direct voor een imprimatura te zorgen. In de 17e eeuw was deze techniek zeer gebruikelijk.

Imprimatura in het heden

Ook in het heden, de tijd van voorbehandelde doeken uit de winkel, is het opbrengen van een imprimatura nog steeds geliefd. Vooral onder klassieke schilders. In de meest gevallen is het doel om een neutrale kleur van het doek te verkrijgen die de kleuren van de verf bij het opbrengen niet beïnvloedt. Denk hierbij aan de kleur van een bruine papieren tas.

Een imprimatura wordt echter lang niet altijd geheel overgeschilderd en zorgt aldus ook voor sfeer. Daarom kan deze ook uitgevoerd worden in andere kleuren zoals gele oker, rood of zelfs groen. Omdat deze eerste verflaag transparant is kan zij er voor zorgen dat licht doordringt tot onder hierna opgebrachte transparante verflagen. Deze worden daardoor van achter verlicht. Je zou het verschil kunnen omschrijven als tussen een foto en en dia (voor wie nog weet hoe die vroeger geprojecteerd werden!) Hierdoor worden kleuren zeer levend.

Imprimatura aanbrengen

Wil je werken met een schets, zorg dan dat je die eerst hebt aangebracht. Vermeng je verf met veel terpentine, ongeveer 50% dus. Het mengsel zal iets dikker zijn dan inkt. Gebruik uitsluitend transparante kleuren. Je kunt dit altijd nalezen op je tubes. De transparantie is noodzakelijk omdat het licht dan door de laag kan doordringen.

Breng de verf onregelmatig op met een kwast en strijk in verschillende richtingen. Eventueel kun je deze richtingen bewust kiezen. Zorg ervoor dat de verf doorschijnend blijft. Bewust kan gekozen worden om de kwaststreken zichtbaar te laten. Wil je dat niet, veeg dan na enkele minuten de kwaststreken weg met een zachte doek tot je de gewenste zachtheid hebt bereikt.

Pas na volledige droging kun je verder met je schilderij. Meestal duurt dit drogen één tot drie dagen.