De beste manier om te leren kleuren mengen is door regelmatig kleuren na te mengen van foto’s of voorwerpen uit je omgeving. Hoe je te werk moet gaan om een bepaalde kleur goed te definiëren kun je hieronder lezen. Je moet je daarbij eerst afvragen wat de karakteristieke eigenschappen zijn van deze kleur.
Basiskleur
Begin met alle kleuren om je heen te leren zien als een variant van de basiskleuren van het kleurenspectrum: Rood, oranje, geel, groen, blauw en paars. Je ziet deze kleuren terug in het plaatje van het kleurenspectrum hierboven.
In veel gevallen is het bepalen van de basiskleur niet zo moeilijk. Denk bijvoorbeeld aan een blauwe lucht, oranje sinaasappels, groen gras, een gele citroen of rode appels. Maar in andere gevallen kan het vaak moeilijker zijn. Wat is bijvoorbeeld de kleur van hout, koper, goud, zilver of steen. Of de kleur van huid?
Vooral in het geval van huid zul je na goed observeren opmerken dat huidkleur lang niet altijd roze is. Je kunt daarbij voor het bepalen van de kleur dan het beste gebruik maken een afbeelding van het spectrum of een uitgebreide kleurencirkel. Vergelijk de kleur die je zoekt met de kleuren in het spectrum, en herleid deze dan naar de basiskleur die daar bij hoort.
Toonwaarde van de kleur
Na het vaststellen van de basiskleur gaan we kijken naar de toonwaarde van de kleur. Je kunt dit zien als de helderheid van de kleur. Het betekent hoe licht of hoe donker de kleur is ten opzichte van zijn omgeving. Het beste kom je hier achter als je door je oogharen naar de kleur kijkt. Probeer je terwijl je door je oogharen kijkt, af te vragen of de kleur donker of licht is.
Als je de kleur zou vertalen naar grijswaarden, zou je dan kiezen voor bijna wit, lichtgrijs, middelgrijs, donkergrijs of zwart? Dit is een goede methode om de toonwaarde van een kleur vast te stellen. Als je een kleurenfoto zou afdrukken in zwart-wit, dan blijven er alleen toonwaarden over. Hierdoor leer je dus heel goed begrijpen wat toonwaarden zijn.
Verzadiging van de kleur
Als laatste factor voor het bepalen van een kleur is er de verzadiging. Dit betekent hoe fel of stralend een kleur is, of juist hoe dof of waterig.
Verzadiging van een kleur is niet hetzelfde als de toonwaarde. Zo heeft bijvoorbeeld de kleur van een citroen een hoge toonwaarde. Het is een lichte of heldere kleur. De kleur van een citroen heeft ook een hoge verzadiging, de kleur is fel. Je zou ook kunnen zeggen dat er ‘veel’ geel in de kleur zit. De kleur van droog zand heeft ook een hoge toonwaarde, de kleur is ook licht. Maar de verzadiging van de kleur van zand is veel lager. De kleur is doffer, of er zit ‘minder’ geel in.
Het samenspel van toonwaarde en verzadiging heb ik weergegeven in het onderstaande diagram. Rechts in het midden zie je de basiskleur rood uit het kleurenspectrum. De kleur erboven is lichter of helderder (heeft dus een hogere toonwaarde), maar dezelfde verzadiging (net zo ‘veel’ rood). De kleur er onder is donkerder (heeft dus een lagere toonwaarde), en heeft ook dezelfde verzadiging (net zo ‘veel’ rood) als de basiskleur.
Het vakje links van de basiskleur rood heeft juist dezelfde toonwaarde als de basiskleur. Deze kleur is dus net zo helder of licht. Maar bij deze kleur is juist de verzadiging een stuk lager. De kleur is doffer of wateriger. Er zit minder rood in. Het vakje links daarvan heeft zelfs helemaal geen rood meer in zich, het is grijs geworden! Maar de toonwaarde is nog steeds hetzelfde als de basiskleur. Bij de overgebleven vakjes hebben de kleuren zowel een andere toonwaarde als een andere verzadiging dan de basiskleur.
Voor iedere kleur uit het kleurenspectrum kun je een plaatje maken zoals deze, waarin de toonwaarde en verzadiging variëren. En niet alleen van de ‘hoofdkleuren’, maar ook alle tinten er tussen in. Kortom: er zijn héél veel kleuren! En dat maakt schilderen natuurlijk ook zo leuk.
Warm of koel
Als laatste kun je nog bepalen of een kleur warm of koel is. Dit valt een klein beetje buiten het bovenstaande verhaal. Basiskleur, toonwaarde en verzadiging gaat over de ‘natuurkundige’ eigenschappen van kleuren. Of een kleur warm of koel is heeft meer met ons gevoel over een kleur te maken.
Rood, oranje en geel worden gezien als warme kleuren, terwijl blauw wordt gezien als een koele kleur. Groen en paars kunnen eigenlijk beide kanten op. Groen-tinten die meer naar geel neigen zijn warm, als ze meer naar blauw neigen juist koel. Paars-tinten die naar rood neigen worden meer roze, en daarmee warmer. Terwijl als ze meer naar blauw neigen ze koeler worden.
Kort samengevat
Om een kleur goed na te schilderen moet je jezelf de volgende vier vragen stellen:
- Welke basiskleur heeft het onderwerp?
Antwoord: Rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo, violet - Welke toonwaarde heeft de kleur?
Antwoord: Zeer licht, licht, midden, donker of zeer donker. - Hoe verzadigd of intens is de kleur
Antwoord: Fel, gemiddeld of dof. - Welke tint heeft de kleur
Antwoord: Warm of koel
Wil je leren hoe je al deze kleuren zelf kunt mengen met slechts een paar tubes verf? Kijk dan snel bij mijn Cursus Kleuren Mengen.
Hallo Alex,
Ik vond het leerzaam.
bedankt!
Hoi Louise,
bedankt voor je reactie.
Als er meer dingen zijn waarover je meer zou willen weten dan help ik je graag.
Vrindelijke groet,
Alex Mooyman
Over kleuren mengen:
Iedereen mag een bepaalde kleur mooi vinden en ik denk dat dat misschien de basis moet zijn…m.a.w. het zou best wel af mogen wijken van de werkelijkheid.
Hoeveel soorten rood zijn er wel niet verkrijgbaar…EN…hoeveel soorten kun jezelf maken.
(met zwart, geel, donker/licht grijs, complementaire tinten…)
Welk rood, geel of blauw vind jezelf mooi(??)
Steenrood, muisgrijs, luchtblauw, Geraniumroze, Brandweerautorood ….
Hoe blauw kan de lucht zijn en hoe grijs een muis en hoe rood een steen…
De complementaire kleuren:
Geel – Paars….Paars = Rood + Blauw (+Geel)
Groen – Rood….Groen = Geel + Blauw (+Rood)
Oranje – Blauw..Oranje =Geel + Rood (+Blauw)
Het is allemaal af te leiden van de basiskleuren, maar de truck is WELK BLAUW…WELK GEEL…en WELK ROOD kies je??
Zo heb ik een keer Schevenings geel gekocht…gewoon omdat ik die kleur mooi vond.
Het zou toch mooi zijn om met een beperkt aantal kleuren (die jezelf mooi vind) te kunnen mengen; 1: de kleur op zich 2: dichtbij…veraf 3: de lichtval (schaduw)…en wat je zelf ziet.
Nog genoeg te ontdekken,
Dick
Toch nog een vraagje:
De combinatie van rood, geel, rood snap ik, maar hoe kom je nou aan de kleur sienna en omber??…die kan zelfs gebrand of rauw zijn….en dan heb je nog een rare kleur..”groene aarde”…??? Groen = blauw en geel..Hoe maak ik “groene aarde”??
Ik heb zelf maar het antwoord bedacht:
Ikzelf denk dat sienna, omber en groene aarde pigmenten zijn en die kun je dus niet verkrijgen door te mengen met de basiskleuren, bijvoorbeeld cadmiumrood of kobaltblauw krijg je ook niet door te mengen. ….maar je kunt er wel mee mengen.
Goedenavond Alex,
Ik ben aan het schilderen (strand en duinen)met acrylverf.
Kunt u mij een tip geven hoe ik met primaire kleuren
zandbeige en zandgeel bij zonnig weer te krijgen .
groeten,
Lute Westerbeek
Meppel
Hoi Lute,
ik vind het altijd moeilijk om zonder voorbeeld een kleurrrecept te geven, maar ik zal wat proberen.
Ik denk dat je een eind komt met geel vermengen met een heeeel klein beetje paars en veel wit.
Je kunt ook andere complementaire kleuren proberen te mengen en dan aanlengen met wit.
Succes,
Vriendelijke groet,
Alex Mooyman
Hallo Alex,
Hoe meng ik de kleur van een fel licht of fel brandende lamp?
Ik hoor het graag.
Vriendelijke groet,
Frank Dek
Hoi Frank,
ik zou heel kort kunnen zeggen: met wit-achtige kleuren, maar dat vermoedde je waarschijnlijk al.
Zoals je misschien al wist, bestaat licht uit alle kleuren van het spectrum.
Zodra het licht op een bepaald voorwerp valt, wordt een deel van de kleuren geabsorbeerd. Het andere deel wordt weerkaatst.
Eigenlijk hebben voorwerpen van zichzelf geen kleur. Klinkt misschien gek, maar het is echt waar.
Je weet dat als je het licht uit doet, alle voorwerpen om je heen zwart worden. Dit is het bewijs dat voorwerpen geen kleur hebben.
Zwart is geen kleur, het is de afwezigheid van licht.
Ieder voorwerp heeft zijn eigen structuur die bepaalde lichtkleuren absorbeert en andere weerkaats.
Als een voorwerp alleen rood weerkaatst, zeggen we dat het voorwerp rood is. Voorwerpen kunnen meerdere kleuren weerkaatsen, waardoor alle mogelijke kleuren voorwerpen ontstaan.
Licht kan ook volledig weerkaatsen. Hierdoor ontstaan witte highlights
Nu, terugkomend op jouw vraag, zal een warm gekleurd voorwerp warme highlights produceren, een koude kleur koude highlights.
Als het gaat om een lamp of een fel licht, dan is het dus belangrijk om je af te vragen of het een warm of een koud licht afgeeft.
Als ik naar de lamp op mijn plafond kijk zie ik een oranje gloed die ik warm durf te noemen omdat het omgevende licht ook warm aandoet.
Hoe roder het oranje, hoe warmer het is. Hoe geler, hoe kouder het licht is.
Een warm licht zal de voorwerpen in de omgeving dus ook warmer maken, hetgeen meewerkt aan het idee van een warmkleurige lichtbron.
Een koud licht maakt de omgeving ook kouder.
Voor een heel fel licht zul je waarschijnlijk veel wit gebruiken, maar aan de hand van hoe warm of hoe koud het is, kun je een heel klein beetje warme of koude kleur toevoegen.
Het kan zijn dat je deze nuance met het oog niet snel zult zien, echter het doet wel wat met het licht dat je bedoeld hebt.
Ik hoop dat ik jouw vraag zo een beetje beantwoord heb,
Als je nog vragen hebt, dan hoor ik ze graag.
Vriendelijke groet
Alex Mooyman
van DIJCK bruin, sienna omber,, ik hen ze wel allemaal gekocht, maar ik stel me dikwijls de vraag hoe maak je zelf de kleur bruin?
Groetjes Jenny
Alle complementaire kleuren geven als je ze mengt soorten bruin.
Vriendelijke groet,
Alex Mooyman
Welke kleur zou ik kunnen mengen om een baksteen muur te schilderen?