Nat in nat schilderen

nat-in-nat-schilderen

Nat in nat schilderen, ook wel alla prima genoemd, is een uitstekende techniek om kleuren op het doek te mengen. Dat betekent niet dat je je kleuren nooit eerst op je palet mengt, maar dat je de kleuren op het doek door elkaar heen werkt. Alla prima is de Italiaanse benaming en betekent letterlijk vertaald “de eerste”. Het is dan ook een techniek waarmee je achter elkaar door kunt schilderen, zonder de verflagen eerst te hoeven laten drogen. Je kunt een schilderij in één gang afschilderen. Nat in nat schilderen is daarom ook een veel gebruikte techniek door buitenschilders. Niettemin levert deze techniek ook voor binnenschilders vele voordelen op.

Nat in nat schilderen is het tegenovergestelde van nat over droog schilderen. Bij nat over droog schilderen begin je meteen met verf op het droge doek te schilderen, zonder eerst een glijlaag aan te brengen. Voordat je een nieuwe verflaag aanbrengt laat je de voorgaande eerst drogen. In de meeste gevallen moet je bij nat over droog schilderen rekening houden met het vet over mager principe. Bij nat in nat schilderen hoeft dit niet.

Bij nat in nat schilderen worden alle verflagen door of over elkaar aangebracht, zonder de lagen te laten drogen. Hierdoor kun je de kleuren heel gemakkelijk op het doek in elkaar laten overvloeien. Deze methode is onder andere heel geschikt voor het schilderen van lucht en water, maar ook bij het schilderen van bijvoorbeeld een portet, kan het fijn zijn als je de kleuren op het doek nat in nat door elkaar heen kunt werken. Je krijgt hierdoor natuurlijkere overgangen en je hebt meer mogelijkheden om te corrigeren omdat je de verf heel gemakkelijk kunt verplaatsen. Het schilderij hierboven is in z’n geheel nat in nat geschilderd.

Voorbereiding

Begin met het droge doek in te smeren met een met terpentine verdunde laag verf. Hierdoor zullen je kleuren gemakkelijk glijden en vermengen. Je kunt dit dus ook wel de ‘glijlaag’ noemen. Meestal gebruik je hiervoor met terpentine verdund wit, omdat hierdoor je later opgebrachte kleuren niet veranderen Maar je kunt ook kiezen voor zwart of een andere kleur. Met als gevolg natuurlijk dat je kleuren anders zullen mengen. Spannend experiment! De glijlaag moet ongeveer een vloeibaarheid tussen karnemelk en yoghurt hebben. Breng deze laag heel dun op en strijk hem goed uit.

Verdun de glijlaag voor nat in nat met terpentine
Verdun de glijlaag voor nat in nat nat met terpentine

Ook kun je nat in nat schilderen over een bestaande, reeds gedroogde onderlaag van olieverf of acrylverf. In dat geval wil je de onderliggende laag tijdens het schilderen kunnen blijven zien en gebruik je een transparante glijlaag van lijnzaadolie. Breng deze glijlaag heel erg dun aan en wrijf het teveel aan olie eventueel weg met een droge doek.

Aan de slag!

Na het opbrengen van de glijlaag zet je wat kleuren op het doek. Gebruik deze kleuren onverdund. Hooguit in de laatste aan te brengen kleuren kun je indien de verf niet makkelijk pakt een heel klein beetje verdunnen met terpentine. Staan de kleuren ongeveer waar je ze hebben wil dan kun je ze met een schone droge kwast door de witte laag of door elkaar heen gaan werken. Hierdoor krijg je mooie vloeiende overgangen van de onderlinge kleuren.

Vooral bij bijvoorbeeld het schilderen van lucht kun je gerust flink wilde bewegingen maken om de kleuren onderling te mengen. In een portret zul je dit veel voorichtiger moeten doen.

Over het algemeen schilder je om en om een kleur op je doek, waarna je deze met een schone droge kwast door de andere kleuren heen werkt. Als je in één keer al je kleuren op het doek aanbrengt en daarna pas de kleuren door elkaar werkt, moet je vooraf heel goed weten wat je doet. Makkelijker is het om je kleuren een voor een op te brengen en direct te mengen.

Te veel verf in één keer of te dikke lagen verf opbrengen leidt vaak tot een soort modderpoel met een bruinachtig resultaat. Werk dus heel voorzichtig en breng slechts heel kleine hoeveelheden verf op en werk dun. Realiseer je dat bij iedere streek van je kwast de kleuren verder door elkaar mengen. Vaak is het goed om na iedere streek te kijken wat er is gebeurd en om op tijd te stoppen. Een mooi resultaat kan zo weer verdwijnen na een volgende streek!

Close-up van schilder

Volgorde van kleuren opbrengen

Omdat de kleuren gemakkelijk door elkaar heen mengen, is het belangrijk om een beetje planmatig te werken. Zo zal het opbrengen van geel naast een rode kleur oranje mengingen opleveren. Meng je geel naast een blauwe kleur, dan zal groen ontstaan. Bedenk daarom vooraf goed wat je wel en niet wil laten gebeuren op je doek. Wil jij bijvoorbeeld geel over laten gaan in blauw, zonder dat er groen ontstaat, breng dan het geel pas op na droging van het blauw, of het blauw na droging van het geel

In veel gevallen zullen zwakke kleuren gemakkelijk verdreven worden door sterkere kleuren. Een zwakke kleur zal een sterke kleur niet gemakkelijk dekken en zal gemakkelijk ‘vervuilen’. Daarom is het raadzaam om vanuit sterkere kleuren altijd naar een zwakke kleur te strijken en bij iedere streek je kwast goed schoon te maken. Zo blijft je zwakkere kleur onbesmet. Werk je toch vanuit een zwakke kleur naar een sterke kleur, wees dan gewaarschuwd en werk heel voorzichtig. Heb je toch een foutje gemaakt, dan kun je vaak de vervuilde verf terugduwen met een schone kwast. Werkt dat niet, verwijderen de besmette kleur dan en breng deze opnieuw op.

Schilder je nog niet zo lang nat in nat of doe je het zelfs voor het eerst, wees dan niet te bang om een foutje te maken. Van fouten maken en je foutjes repareren leer je het meest. Gewoon doen is de beste manier om iets te leren.

Dekkend nat in nat schilderen

Soms wil je tijdens het nat in nat schilderen niet dat de kleuren mengen. Bijvoorbeeld als je een boom wil schilderen over de lucht heen, of een brug over het water Over het algemeen kun je sterke kleuren heel gemakkelijk over zwakke kleuren heen schilderen, zonder dat ze vermengen. Zolang je in heel dunne, droge lagen werkt zal het opbrengen van een sterke nieuwe kleur niet direct leiden tot vermenging met de onderliggende kleur. Zeker niet wanneer je deze kleur onderhands opbrengt (met een bijna vlak op het doek liggend penseel).

Met zwakkere kleuren kan dat wat moeilijker gaan. Je kunt in dat geval de onderliggende verflaag wat weghalen met een droge schone kwast, wattenstaafje of doekje. Eventueel kun je eerst weer een heel klein beetje verdund wit opbrengen. Ook kan het helpen om de zwakkere kleuren pas de volgende of de navolgende dag op te brengen als de verf al wat droger begint te worden. Met olieverf kun je, afhankelijk van de gebruikte kleuren, vaak ook nog de volgende dag nat in nat doorschilderen.

Voor het schilderen van bijvoorbeeld en boom is het raadzaam om deze eerst met een donkere kleur te schilderen en daarna direct over te schilderen met kleur Hierdoor ontstaan ook vanzelf schaduwen in de bladerpartijen. Werk van de donkerste kleuren naar de lichtste. Dus bijvoorbeeld eerst donkergroen, dan middelgroen en dan lichtgroen.

Langer nat in nat schilderen

Soms kan het fijn zijn om langere tijd nat in nat te kunnen doorschilderen. Bijvoorbeeld als je heel gedetaileerd wil kunnen werken of bij een heel groot schilderij. In dat geval kan het handig zijn om een droogvertragend medium door je verf te mengen. Hierdoor kan de droogtijd ongeveer verdubbeld worden.

Over het algemeen kun je met gewone olieverf ongeveer twee dagen nat in nat schilderen, afhankelijk van de gebruikte kleuren. Sommige kleuren drogen sneller dan andere. Met een droogvertragend medium heb je dan dus ongeveer 4 dagen de tijd.

Nat in nat in combinatie met vet over mager

Bij van begin tot eind nat in nat werken in je eerste laag hoef je nooit vet over mager te werken, want na droging vormt je nat in nat laag slechts één verflaag.

Het vet over mager principe is alleen nodig bij nat over droog schilderen. Dus bij meerdere lagen na droging over elkaar. Uitzondering hierop is als je op een reeds gedroogde laag verf opnieuw besluit nat in nat verder te werken. Dit is echter alleen van belang wanneer je in dikke verflagen werkt, waarbij je het risico loopt dat verflagen onderling gaan losbreken

Na droging van een nat in nat werk doorschilderen, is in feite nat over droog schilderen. Hierbij zul je dus het vet over mager principe wel moeten toepassen. Niettemin wordt het vet over mager principe bij heel dunne verflaagjes vaak achterwege gelaten. Werk je met een transparante glijlaag van lijnolie, dan kun je het vet over mager principe ook achterwege laten. Je glijlaag geeft immers al een vetter effect.

Schilderij zowel nat in nat, als nat over droog geschilderd
Dit schilderij is zowel nat in nat, als nat over droog geschilderd.

Bij dit schilderij zijn de lucht en het land nat in nat geschilderd. Alle nakomende details zijn nat over droog geschilderd. Echter de details bevatten ook weer nat in nat kleurenmengingen op het doek. In deze details werk ik dus zowel nat in nat, als vet over mager. Ik voeg dus wat medium of olie aan de verf toe.

Tot slot

Al met al is nat in nat schilderen een techniek die niet meer weg te denken is uit de schilderwereld. Het is een techniek die het schilderen vergemakkelijkt en ook zeer veel plezier verschaft. Veel effecten die je met deze techniek kunt bereiken zijn moeilijk op een andere manier te doen.

Heb je het nog nooit gedaan, laat dit artikel je dan stimuleren om er direct mee te beginnen. Kun je nog wel wat hulp gebruiken, bekijk dan mijn gratis schilderles Lucht en Water Schilderen. In deze video kun je alle besproken technieken live zien.

Werk je met acrylverf dan heb je erg weinig tijd om de kleuren op het doek te mengen. Voeg in dat geval een retarder (droogvertragend medium) toe aan je verf waardoor de droogtijd aanzienlijk wordt verlengd.

8 gedachten over “Nat in nat schilderen

  1. Dag Alex,
    Ik onderzoek al een tijdje hoe ik de techniek van nat in nat schilderen meer onder de knie ga krijgen. Ik experimenteer me suf maar vind dat ik er weinig uithaal, heb daarom behoefte aan een begeleiding. Mijn vraag: geef je ook cursus nat in nat schilderden?
    Groet, Bernadette

    1. Hoi Bernardette,
      Daar kan ik volop ja op zeggen.
      Bij de videoschildercursus leer je vanaf het begin nat in nat schilderen.
      Ik neem je helemaalmee aan de hand en laat je niet meer los tot jij ook nat in nat kunt schilderen.
      Heb je na aanschaf van de cursus nog vragen dan kun je altijd bij mij terecht voor iedere vraag.
      Hier vind je de cursus.

  2. Dank je wel voor de tips en ook dat je met vragen terecht kunt.Het nat in nat is een uitdaging.
    ben blij dat ik deze site gevonden heb.

    1. Altijd weer leuk om feedback te krijgen.
      Ik zag dat je vandaag al schildervriend bent geworden.
      Dus kun je lekker aan de slag met de gratis lessen.
      Je mag altijd weer vragen stellen.
      Veel plezier Marianne.

  3. Dank voor de duidelijke info, ik ben ook lid geworden van jou forum, denk dat ik nog veel zal opsteken.
    Toch nog een vraag, gebruik je hetzelfde wit als basis samen met de terpentine of kan elke witte verf op terpentine basis hiervoor gebruikt worden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *