Olieverf mediums

Het begrip olieverf medium wordt nogal eens verkeerd geïnterpreteerd. Vaak wordt een medium gezien als iets dat je kunt gebruiken om je verf mee te verdunnen. Eventueel ter vervanging van terpentine of terpentijn. Deze opvatting klopt niet…

Een medium is de verzamelnaam voor stoffen die de eigenschappen van je verf veranderen. Zo bestaan er dus vele soorten mediums. Deze zijn te verkrijgen voor olieverf, maar ook voor acrylverf. Mediums voor olieverf kun je niet gebruiken voor acrylverf en zo ook andersom. De meeste mediums zijn ontworpen om je te helpen bij het toepassen van bepaalde schildertechnieken.

Eigenschappen

Enkele veranderingen die mediums kunnen bewerkstelligen:

  • Snellere of langzamer droging
  • Betere vloei-eigenschappen
  • Minder vloei-eigenschappen
  • Diepere kleuren
  • Betere hechting
  • Verdunning
  • Nat in nat schilderen bevorderen
  • Meer glans
  • Meer dofheid
  • Impasto (vulmiddel voor dikke verflagen)
  • Zwelling van de verf
  • Glacisverf maken
  • Met water vermengbaar maken van olieverf.

Zoals je inmiddels dus zult hebben begrepen zijn er heel veel verschillende olieverf mediums die kunnen helpen bij het maken van je schilderijen. Vaak vind je meerdere van deze eigenschappen in één medium terug. Daarom is het raadzaam om vooraf te bedenken welke soort medium voor jou het gewenste resultaat zal geven.

Meerdere effecten met één medium

Veel mediums hebben vaak meerdere eigenschappen tegelijk. Bijvoorbeeld Liquin van Winsor & Newton geeft snellere droging, meer glans en meer vloeibaarheid van de verf met slechts één medium.

Soms kunnen deze meerdere eigenschappen elkaar mooi aanvullen, soms kunnen de extra eigenschappen juist ongewenst zijn. Bedenk daarom vooraf welke eigenschappen jij wel en niet aan je verf wil geven. Vraag daarna aan een vakman welk medium jouw wensen het meest zal benaderen.

Mediums om droogtijd te verkorten

Hoewel de trage droging van olieverf als een voordeel gezien kan worden – olieverf is geduldig – kan het soms ook een beetje lastig zijn. Bijvoorbeeld wanneer je snel nat over droog lagen aan wil brengen. In zo’n geval kan het handig zijn om een medium te gebruiken dat de droogtijd verkort. In de meeste gevallen kun je de droogtijd met de helf verminderen.

Mediums om droogtijd te verlengen

Het kan soms ook handig zijn om de droogtijd te kunnen verlengen. Bijvoorbeeld als je extra lang nat in nat wil kunnen werken.  Verschillende kleuren hebben vaak ook verschillende droogtijd. Bijvoorbeeld geel droogt meestal zeer langzaam. Daarom kun je er voor kiezen om dit medium alleen te gebruiken voor kleuren die snel drogen.

Ook voor acrylverf is een medium te verkrijgen dat de droogtijd verlengt (retarder). Dit kan helpen om langer kleuren op het doek te kunnen mengen. Hierdoor krijgt acrylverf een klein beetje meer olieverf eigenschappen.

Mediums om de verf vloeibaarder te maken

Voor het schilderen van kleine details en ook in andere gevallen, zoals bijvoorbeeld het schilderen van bloemen, kan het handig zijn als de verf gemakkelijker vloeit. Je kunt hiervoor terpentine of terpentijn gebruiken, maar bijvoorbeeld ook geraffineerde lijnolie. Je kunt dit ook toepassen wanneer de verf niet lekker loslaat uit je kwast of penseel.

Mediums die transparantie verhogen

Voor het weergeven van glazen voorwerpen en voor het maken van glacis, kun je de verf doormengen met Liquin van Winsor & Newton, met Spectrum Alkaflow of andere glaceermediums. Daarnaast zijn er verschillende olie soorten geschikt om de transparantie te verhogen. Gebruik hiervoor oliesoorten die niet vergelen.

Vulmediums

Vulmediums zijn heel geschikt om van weinig verf meer verf te maken. Handig als je op een goedkope manier pasteus wil kunnen werken. Vanzelfsprekend worden de pigmenten hierdoor iets minder sterk.

Mediums die de verf doen zwellen

Een heel leuke toepassing om eens mee te experimenteren is het gebruik van een zwelmedium. Hiermee zwelt de verf tot wel vijf tot zeven keer de opgebrachte dikte. Hiermee kun je bijvoorbeeld (bak)steentjes schilderen die echt reliëf hebben. Er zijn natuurlijk nog veel meer toepassingen te bedenken.

Mediums om olieverf met water vermengbaar te maken

Goed nieuws voor iedereen die moeite heeft met vluchtige oplosmiddelen zoals terpentine en terpentijn. Er schijnt inmiddels ook medium verkrijgbaar te zijn waarmee conventionele olieverf oplosbaar / verdunbaar wordt in water. Ik heb hier zelf nog geen ervaring mee, dus als jij dat wel hebt, deel hieronder dan graag jouw kennis.

Nadelen van mediums

Behalve dat mediums voordelen kunnen opleveren, hebben ze ook een paar nadelen. Gebruik van veel medium kan soms barstjes in de verf en snellere veroudering van je schilderij bevorderen. Daarnaast kunnen sommige mediums in de loop der tijd vergelen. Zorg bij lichte kleuren dat je niet-vergelende mediums gebruikt.

Mediums veranderen vaak de glans naar meer glanzend (oliehoudende mediums) of juist doffer (Roberson-Parris Marmer Medium).

Daarnaast zijn mediums moeilijk lang goed te houden. Ze dikken snel in en drogen uit. Je moet de moet de meeste mediums daarom koel en droog bewaren. Voor diverse mediums zijn ook weer aparte middelen te verkrijgen die het uitdrogen tegengaan (Gamsol). Laat je hier over informeren door de vakhandel.

Wat is jouw favoriete medium?

Laat het hieronder weten!

33 gedachten over “Olieverf mediums

  1. Kunt u me zeggen hoe ik achtergrond kan fletser maken , mijn olifant is goed gelukt maar de achtergrond is te aanwezig? Grt. Corrie

    1. Hoi Pwlouwrier,
      olie voor consumptie is niet geschikt voor verwerking in olieverf.
      Olie gebruik je ook lang niet altijd. Meestal gebruik je terpentine.
      Olie gebruik je alleen voor het vet over mager principe.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

    2. Volgens mij kan.je geen gewoon olijfolie in olieverf doen toch? Lijnzaadolie heeft speciale eigenschappen waardoor het gebruikt kan worden toch? Welke zijn die eigenschappen Alex?

      1. Hoi Jarmila,
        olie voor consumptie is niet geschikt voor verwerking in olieverf.
        Bovendien is olijfolie veel te lekker voor in de sla.
        Hier kun je meer lezen over de eigenschappen van oliesoorten voor olieverf.
        Vriendelijke groet,
        Alex Mooyman

  2. Ik wil graag weten waarom mijn imprimatura niet droogt/blijft afgeven. Wat gebruikt u als verdunner voor de eerste kleurlaag van het schilderij?

  3. Dag
    Ik heb een olieverfschilderij op doek en ik wil deze graag buiten hangen, waarmee moet het schilderij en de lijst behandelen om het volledig waterbestendig te maken.
    Alvast bedankt voor de reactie

    1. Hoi Wim,
      lijkt mij een gevaarlijk plan.
      Misschien heeft iemand anders ervaring hiermee, maar ik durf je hier niet over te adviseren.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

        1. Hoi Wim,
          Het gebruiken van lakken die niet bedoeld zijn voor schilderijen betekent dat je de laklaag nooit meer kan oplossen met terpentine.
          Omdat jij op zoek bent naar een hoge bescherming is de keuze voor een hoogwaardige PU-lak met UV-bescherming begrijpelijk.
          Wel moet je goed bedenken dat de zon in dit geval toch je grootste vijand is. Je zal net als bij een boot ieder jaar een extra laklaag moeten opbrengen.
          Trekt er water in je werkstuk, dan zal de lak lostrekken van de ondergrond, hoe hoogwaardig de lak ook is
          Gaat de lak ooit bladderen, dan heb je een probleem.
          Aan de achterkant zou je kunnen overwegen om epoxy hars te gebruiken i.p.v. lak.
          De reactie van epoxy op je olieverf kan ik niet voorspellen. Het is dus verstandig om eerst een proefstukje te maken.
          Eenmaal uitgehard verwacht ik geen problemen.
          Hoewel ik deze oplossing wel vaker heb aangeraden voor schilderingen op duurzamere dragers, zoals hout, plastic etc., heb ik mijn twijfels of het verstandig is om een doek buiten te hangen.
          Het hangt dus een beetje af van jouw bereidheid om een risico te nemen.
          Zolang het goed gaat, kan je genieten van een leuke uitdaging.
          Ik ben benieuwd naar je resultaat.
          Vriendelijke groet,
          Alex Mooyman

  4. Dag Alex,
    Mijn mediums zijn van het merk ‘Zest it.’ De brush cleaner is zeer zuinig in gebruik omdat je die vanwege snel bezinken van de verfresten na een dag alweer opnieuw kunt gebruiken. Zowel medium als cleaner hebben een heerlijke citrusgeur. Ik wil beslist niets anders. Het medium werkt ook enigszins droogversnellend.
    Mijn vader was ook schilder en in zijn atelier rook het altijd lekker naar terpentijn. Dat heb ik helaas nooit meer gezien of geroken. Heel iets anders natuurlijk dan terpentine.

    1. Hoi Wim,
      een heel waardevolle bijdrage van jou.
      Er komen steeds meer geurvrje verduners op de markt.
      Zo heb je ook Gamsol, wat helemaal geen geur heeft.
      De aromatische stoffen zijn er uit gehaald, welke het meest schadelijk zijn.
      Terpentijn, gemaakt uit gedistilleerde boomhars, heeft inderdaad een heel romantische schilderslucht.
      Echter als je er de hele dag in staat te werken toch wat minder prettig en ook niet gezond.
      Mocht het je goede jeugdherinneringen geven, het is no steeds prima verkrijgbaar en wordt ook vaak in mediums gebruikt.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  5. Hallo ik wil graag weten of je eigen medium kunt maken van 50/50 linseed/lijnolie en geurloze terpentine om daarna te gebruiken voor nat in nat nadat je doek al hebt eerst ingesmeerd met wit verf en terpentine

    1. Hoi Joanna,
      zolang je nat in nat schildert is het toevoegen van extra olie niet aan te raden.
      Alleen voor nat over droog schilderen gebruik je wat olie om het vet over mager principe toe te passen.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  6. Dag,
    Ben net begonnen met olieverf maar zoek nog naar welk medium te kiezen voor het schoonmaken vd kwasten + verdunning van de verf. Ik werk in huis dus wil geen terpentine lucht. Terpentijn heb ik nog niet geprobeerd maar lastig te krijgen en best duur. Kocht een flesje Gamsol v verdunning maar dit is ook erg duur. Lijnolie lees ik als zachtmaker van kwasten maar kan ik ze hier ook mee schoonmaken en waar koop ik dit? Kortom veel vragen over betaalbare en (liefst) reukloze mediums. Verneem het graag. Groet, Anjali

    1. Hoi Anjali,
      Volgens mij heb je mijn antwoord van gisteren nog niet gelezen hieronder.
      Met lijnolie maak je alleen kwasten schoon als ze hard zijn geworden.
      Dan zet (of het beste hang) je ze er een paar dagen in.
      Daarna reinig je ze met veel kernzeep.
      Ook babyshampoo is heel goed om je kwasten mee te reinigen.
      Afwasmiddel werkt ook prima, maar dat droogt wel de haren uit.
      Kernzeep maakt de haren een beetje vettig, wat ze goed in conditie houdt.
      Kernzeep is ook niet duur.
      Terpentijn raad ik je niet aan. Dat stinkt enorm en is ook niet gezond.
      Hieronder vind je meer antwoorden.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  7. Tegenwoordig is er ook olieverf te koop waar je gewoon water kunt gebruiken, o.a, Artisan en H2O Cobra, de kwasten kun je na afloop gewoon
    wassen met water en zachte zeep, wel moet je zoals bij gewone olieverf
    vet over mager schilderen. Het beste kun je werken met synthetische kwasten, Artisan maakt speciale synthetische kwasten en schilderdoeken
    voor waterverdunbare verf, die de stugheid en fijnheid van natuurlijke
    hare na bootsen! Heb een tube van Cobra, mooie kleur, even geprobeerd, strijkt mooi, maar verder nog geen ervaring hiermee!

  8. Ik weet niet of Alex deze methode goedkeurt, maar ik gebruik zinkwit om de achtergrond wat fletser te maken. Een kwast met stevige haren en een vlakke voorkant licht deppen in het zinkwit en daarna op de achtergrond. Niet teveel in één keer. Het blijft natuurlijk herstelwerk na het gebruik van te felle kleuren op de achtergrond.

  9. Ik schilder zelf eigenlijk alleen met gamblin producten. Ik gebruik gamsol voor reinigen van penselen en. Om licht te verdunnen met galkyd. Ik vind galkyd echt een top product. Vooral omdat je relatief snel weer de volgende laag aan kunt brengen. Alles is reukarm of eigenlijk ruik ik niks. Ik gebruik ook nog speciale zeep voor de kwasten en doe ze daarna altijd nog in slaolie. Hiermee komt het laatste restje olieverf wat in de kern zit los en de kwasten blijven mooi.

  10. Even een toevoeging. Mensen die zeggen dat gamsol duur is. Dat valt wel mee als je het op de volgende manier gebruikt; laat de gebruikte gamsol na gebruik een aantal dagen staan in een pot. Je ziet dat de verf naar beneden gaat zakken en uiteindelijk houdt je een weer transparante gamsol over. Giet dit voorzichtig over in een andere pot en tadaa. De restverf kun je gewoon met een doekje uit de pot wrijven. En klaar. Dit kun je blijven herhalen 😉

  11. Zorgt het gebruik van liquin van Winsor @ Newton er daadwerkelijk voor dat het op die manier niet meer nodig is om te werken volgens het oude schildersprincipe van vet over mager? Iemand zei mij dat men vroeger zo schilderde, nu niet meer.

    1. Hoi Jacques,
      Dat lijkt me een claim die Winsor voor zijn rekening zou moeten nemen.
      Ik geloof er in ieder geval niet in.
      Vet over mager is nog steeds een noodzaak als je in dikke lagen werkt.
      Werk je in heel dunne laagjes of nat in nat, dan kun je het vet over mager principe straffeloos achterwege laten.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  12. Ik gebruik ook Zest-it producten want ik ben zeer contact allergisch geworden [opgebouwd in zo’n 30 jaar] voor terpentijn. Maar wees voorzichtig in het huidcontact met Zest-it. Ook dit kan op termijn zorgen voor allergische reacties. Hier waarschuwt Zest-it dan ook voor. Eenmaal een contactallergie opgebouwd, dan raak je na een tijd wel de symptomen, maar de aanleg nooit meer kwijt.

    1. Heel goed, Roeland, dat je zo voorzichtig blijft en anderen waarschuwt.
      Wat fabrikanten ook op de verpakking zetten, het kan jaren later altijd weer anders blijken.
      Zeker als het om relatief nieuwe producten gaat.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  13. Hallo
    Ik ben een beginner en ik geraak niet wijs uit het gebruik van mediums.
    -Als ik voor de grondlaag terpentine gebruik en voor de volgende lagen lijnolie indien nodig, kan ik dan ook nog gewoon verf uit de tube gebruiken, en zo ja in welke volgorde?
    -Het lijkt mij dat lijnolie de verf ‘vetter’maakt, maar wel vloeibaarder. Maar soms hoor ik ook het omgekeerde. Dat dit magerder zou zijn dan verf uit de tube… Hoe zit dat juist?
    -Men spreekt soms ook van een eigenbereid mengsel, b.v. 50% terpentine en 50% olie, maar waar past dit dan in de volgorde, als je ook verf uit de tube wil gebruiken? Ook voor andere mediums is het me niet duidelijk hoe je weet of ze de verf vetter of magerder maker dan verf uit de tube.
    – dat is er nog de laatste laag, de details: hiervoor gebruikt men vaak terpentine om b.v. dunne lijntjes te kunnen maken, ikzelf merk ook dat dit het beste werkt. Maar is dat dan niet in strijd met de ‘vet over mager’ regel?
    Alvast bedankt

    1. Hoi Gerty,
      Ik raad je aan om helemaal geen mediums te gebruiken als je niet weet waarvoor je ze wil gebruiken. Meestal leveren mediums alleen maar ellende op zoals doffe plekken in je verf of nog erger, afbladderende verflagen. Gebruik je wel een medium, zorg dan dat je hier een specifieke reden voor hebt.
      Werk je in dunne lagen, dan kun je het vet over mager principe ook gewoon vergeten. Dat heb je alleen nodig bij dikkere lagen, nat over droog over elkaar.
      Olie maakt een verf altijd vetter, Terpentine maakt een verf altijd schraler (magerder). Zowel olie als terpentine maken een verf vloeibaarder.
      Een zelfgemaakt medium van terpentine en olie zal de verf dus verdunnen en wat vetter maken.
      werk je in een vet over mager systeem, dan is het beter de laatste details te verdunnen met olie, maar wordt het te vet, dan voeg je terpentine toe om die vettigheid af te zwakken en toch meer te verdunnen.
      Bij Nat in nat schilderen gebruik je helemaal geen olie, wel wat terpentine in je eerste laag. De opgebrachte verflaag in je nat in nat systeem mag je indien nodig ook wat verdunnen met terpentine.
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  14. Beste Alex,
    Ik schilder met olieverf op linnen doek en heb deze met retoucheer van Talens behandeld en nu kreeg ik zeer irritant strijklicht over het doek, vooral bij de ogen. Heb nu Liquin met de kwast eroverheen opgebracht☺️, maar weet niet of dat werkt? En hoe dat werkt? Hoop niet dat ik t nu verknalt heb, want heb m al verkocht.. HELP?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *