Schilderen van achter naar voren

Op een paar uitzonderingen na gaat schilderen over het algemeen van achteren naar voren. Dat wil zeggen dat je altijd begint met de onderdelen die het verst op de achtergrond liggen. Daarna volgt het onderdeel dat het op een na verste op de achtergrond ligt, en zo werk je langzaam naar voren.

Stel voor dat je een landschapje gaat schilderen dan begin je dus met de lucht en eventueel water. Bij de volgende stap ga je bijvoorbeeld op de achtergrond liggende bergen schilderen, daarna in de verte liggende boompjes. Vervolgens schilder je het landschap dat voor de boompjes ligt, wat zaken op de voorgrond en de oevers van het water. Je kunt eindigen met wat extra scherpe details op de voorgrond, waardoor het idee van perspectief versterkt wordt.

Voorliggende details schilder je gewoon over je achtergrond heen. Je hoeft dus geen plekken open te laten, zodat je vrij blijft om voorliggende onderwerpen te plaatsen waar je maar wilt.

Optisch perspectief

Door je kleuren naar voren toe steeds sterker te laten worden verkrijg je vanzelf optisch perspectief. Optisch perspectief ontstaat uit het feit dat kleuren op de achtergrond minder sterk zijn dan kleuren op de voorgrond. Dit komt omdat het licht dat van veraf komt wordt gebroken door opstijgende vochtige lucht.

Op droge dagen zullen kleuren in de verte ook sterker van kleur blijven dan op vochtige dagen. Door dus je eerste lagen te vermengen met grijzen verkrijg je hetzelfde effect en ontstaat er vanzelf optisch perspectief.

Optisch perspectief van achter naar voor suggereert diepte
Wanneer schilder je wel van voor naar achter?

Hoewel je in de meeste gevallen dus van achteren naar voren zult schilderen zijn er soms ook wel situaties waarin je van voor naar achter schildert.

Bijvoorbeeld bij het schilderen van een stilleven kan het zijn dat je achteraf wilt bepalen wat voor achtergrond het meeste recht doet aan je hoofdonderwerp. Ook kan het zijn dat je na het gereedkomen van je stilleven tot de conclusie komt dat de achtergrond je hoofdonderwerp niet voldoende in de aandacht brengt, of afdoet aan de compositie. In dat geval kun je besluiten om de achtergrond achteraf aan te passen.

Het veranderen van je achtergrond kan een enorme invloed hebben op hoe je hoofdonderwerp tot zijn recht komt. In zo’n geval kan het handig zijn als je hoofdonderwerp volledig droog is. Zo kun je de achtergrond een klein beetje over de voorgrond heen schilderen. Daarna kun je met een penseel met terpentine het hoofdonderwerp weer tevoorschijn toveren. Door deze methode zal je hoofdonderwerp scherpe randen houden en zul je niet zien dat de achtergrond er later bij is geschilderd.

Collage

Omdat je dus in de meeste gevallen van achter naar voren werkt kun je schilderen ook vergelijken met het maken van een collage. Je begint met de achtergrond en plakt steeds meer plaatjes over elkaar, waardoor vanzelf diepte lijkt te ontstaan. Hoe meer lagen, hoe meer perspectief er ontstaat.

Als je dit weet dan kun je dus ook heel gemakkelijk de juiste plek bepalen voor een bepaald onderwerp in de voorgrond van je schilderij. Teken dit onderwerp of schilder het met (sneldrogende) acrylverf op papier en knip het uit. Je kunt het uitgeknipte onderdeel nu op verschillende plekken op je doek plaatsen om te bepalen wat de beste plek. Nadat je de juiste plek bepaald hebt, kun je het overgebleven stuk papier op je doek leggen en de contouren snel op je doek overzetten.

Het gebeurt mij ook vaak genoeg dat ik tijdens het schilderen vast kom te zitten omdat ik niet zeker ben over de plaats of de vorm van mijn volgende laag en onderwerp. In zo’n geval maak ik een vaak foto van mijn werk en print deze daarna even een paar keer uit op een A4tje. Ik kan dan op mijn gemak het een en ander uitproberen op deze afdrukjes, tot ik heb uitgevonden hoe ik verder moet.

Ik wens je heel veel achterstevoren schilderplezier.

10 gedachten over “Schilderen van achter naar voren

  1. Hallo Alex,
    Ik heb een paar vragen over de achtergrond maken.
    Hoe kun je voorkomen dat de achtergrond en onderwerp geen twee verschillende onderwerpen worden?
    Als ik eerst de achtergrond maak en daarna het onderwerp, zie je vaak een duidelijke rand tussen onderwerp en achtergrond, hoe is dit te voorkomen?
    En hoe kun je er voor zorgen dat achtergrond bij het onderwerp past?
    Ik werk niet met olieverf, maar met acrylverf. Ik weet niet of dat transparanter is dan olieverf. Bij mij lukt het namelijk niet om eerst de volledige achtergrond te schilderen en daarna erover heen de voorgrond, ivm doorschemeren van de achtergrondkleur, wat het allemaal niet mooier maakt…
    met vriendelijke groet
    Conchita

    1. Hoi Conchita,
      Zonder voorbeeld van jouw schilderijen kan ik hier moeilijk een passend antwoord op geven.
      Het zou dus mooi zijn als je me wat foto,s stuurt, dan zet ik ze bij jouw bericht, en kan ik je wat uitgebreider helpen.
      Ik kan wel wat algemene adviezen geven:
      Je kunt op een proefdoekje wat expirimenteren met voor en achtergrondkleuren. Je kunt zo snel zien of ze bij elkaar passen.
      Je kunt hierbij ook gemakkelijk de achtergrondkleur veranderen om te zien wat het doet.
      Ook kun je ervoor kiezen om hetzelfde palet te gebruiken voor de voor en achtergrond, waarbij je de achtergrondkleuren doormengt met grijzen, en de voorgrond juist maakt met verzadigde kleuren en highlights.
      Bij bijvoorbeeld het schilderen van een bos, of natuurlandschap zou ik voor deze methode kiezen.
      Kies je voor verschillende achtergrond- en voorgrondkleuren, bijvoorbeeld bij een portret, dan zul je gewoon moeten expirimenteren, want in principe is alles mogelijk en heeft iedere keus zijn eigen effect.
      Jouw tweede vraag van over de achtergrond heen schilderen kun je eenvoudig oplossen door op de plek van je nieuwe onderwerp eerst te overschilderen met wit of zwart, afhankelijk van wat je hieroverheen gaat schilderen.
      Komen er bijvoorbeeld struiken, dan zou ik voor zwart kiezen, komt er iets lichts, dan zou ik voor wit kiezen.
      Wit en zwart dekken de onderliggende kleur voldoende af om dekkend verder te kunnen schilderen.
      In plaats van zwart uit een tube is het vaak beter om zelf een zwart te mengen of een kleur te kiezen die in de buurt van zwart komt.
      Succes,
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  2. Hallo Alex,
    Bedankt voor de uitleg!
    Ik ga een foto maken en opsturen.
    Een daarvan is een dolfijn in het water. Er is dan duidelijk te zien dat ik om de dolfijn heb geschilderd, wat ik niet mooi vind. Er ontstaan zo 2 onderwerpen; het water en de dolfijn… mogelijk heb ik een te felle kleur blauw gekozen.
    met vriendelijke groet
    Conchita

  3. Hallo Alex,
    Bedankt voor de uitleg op de site (schilderen met olieverf)
    Hierbij een paar foto’s van schilderwerkjes die ik bedoelde, ivm achtergrond maken en problemen die daarbij ontstaan.
    Dolfijn met achtergrond, is de achtergrond te fel soms? Ik krijg nu 2 onderwerpen: het water en de dolfijn…. ,
    er is duidelijk te zien dat ik om de dofijn heen heb geschilderd, terwijl ik wel met de achtergrond ben begonnen (alleen niet onder de dolfijn door).
    Pappegaai, idem, maar iets minder…. ps de achtergrond in in het echt geler (meer okerkleurig met wat groene vegen erin).
    ps naast de snavel zit nog wat wit, hij is nog niet helemaal af….
    De hond, idem, deze achtergrond vind ik zelfs lelijk. Wat voor kleur kan ik beter kiezen?
    svp deze foto niet op de site zetten, omdat ik deze hond voor een vriendin maak.
    Achtergrond is gemaakt met acrylverf, de hond met Cobra-verf (watermengbare olieverf, ik kan niet tegen de oplosmiddelen van olieverf, ook niet tegen de geurloze terpentine, ik heb het wel uitgeprobeerd)
    met vriendelijke groet
    Conchita
    httConchita-Waning-Dolfijn-Drieluik-olieverf
    Conchita-Waning-Papagaai-in-Olieverf.

    1. Hoi Conchita,
      Beginnend bij de dolfijn,
      Naar mijn mening, als je naar het derde luik kijkt, dan is het probleem daar het minst aan de orde.
      Waarschijnlijk omdat de kop redelijk gedetailleerd is en het water wat minder aandacht trekt.
      Als ik naar de borstvin kijk, dan zie ik een zwarte rand die in vergelijking met de gedetailleerde kop een beetje tekening-achtig overkomt.
      Ik zou deze rand gewoon heel lichtgrijs maken en wat highlights op de vin zetten, waardoor deze 3 dimensionaal wordt.
      Eventueel kun je nog een hihlight op de voorkant (rand) van de vin zetten.
      Rond de rugvin zie ik dat je het water om de vin heen hebt geschilderd (blauwe lijn eromheen).
      Je kunt de vin eventueel afplakken als je de achtergrond na de vin wilt schilderen, je kunt ook iets over de vin heen schilderen en de vin later repareren.
      Je zou de achtergrond van het water wat minder detail kunnen geven, dus meer door elkaar mengen, en ook wat minder verzadigd maken door er wat wit of heel licht grijs door te mengen..
      De voorgrond van het water kun je wel verzadigd houden, dus felle kleur.
      Het schuim op het water kun je nog veel witter maken, waardoor de beweging in het water en de connectie met de dolfijn beter uitkomt.
      Tot slot valt mij op dat de dolfijn behoorlijk realistisch is geschilderd, terwijl het water niet zo realistisch overkomt.
      In mijn ogen zorgt dat ervoor dat het water en de dolfijn twee verschillende onderwerpen worden.
      Mogelijk kun je dit beter bereiken door het water eerst te schilderen in strakke horizontale streken, om pas daarna de golfjes en bewegingen in het water te schilderen. Bekijk de gratis les Lucht en Water nog een keer.
      De achtergrond van de papagaai,
      Ik zou kiezen voor een complementaire achtergondkleur, omdat dit de fel gekleurde papagaai nog beter uitbrengt.
      In het geval van een blauwe papagaai is dat dus een oranje (achtige) kleur.
      Je kunt tevens de schaduwen en de highlights van de papagaai nog wat sterker aanzetten, waardoor hij meer los zal komen van de achtergrond en driedimensionaler wordt.
      De hond: Jammer dat je hem hier niet kunt laten zien, maar misschien kan dat in een latere fase als je het schilderij aan je vriendin hebtgegeven.
      Omdat de bal en de achtergrond complementair zijn, rood en groen, is de bal het eerste wat de aandacht trekt.
      Verder is de achtergrond van een veel opvallendere kleur dan de hond.
      De hond kan ook wat sterkere schaduwen en highlights gebruiken.
      De achterpoot komt nog niet helemaal los van het lijf, dus ik denk dat daar ook meer schaduwen in moeten.
      Ook zie ik weer een donkere lijn om de gehele hond heen staan. Rechts zou nog schaduw kunnen zijn, maar links en op de kop, maakt dit dat het tekening-achtig wordt.
      Ik zou deze juist liever een highlightkleur geven, waardor hij los van de achtergrond komt
      Donkere kleuren op de buitenzijde, waar licht op valt, zijn niet logisch.
      Zelfs als de hond zwart zou zijn, zullen hier lichte highlights reflecteren.
      Tegen de donkere ondergrond waar hij op zit, komt de hond beter uit dan tegen de groene achtergrondkleur.
      Scherm de achtergrond en de ondergrond even apart af om dit verschil te zien.
      Je zou kunnen gaan zoeken naar een betere achtergrondkleur door er wat gekleurd papier overheen te leggen, maar je kunt het ook zo laten en de andere tips aandacht geven. Op zich vind ik het toch wel een grappige combinatie.
      Succes,
      Vriendelijke groet,
      Alex Mooyman

  4. Hallo Alex,
    Het lukt me niet om de beginnerscursus te bestellen. Als ik een butten aanraak valt deze steeds weg en wordt niet actief.
    Wat kan ik doen?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *